TAHAR BEN JELLOUN

(1944~)

_________

CÀ-PHÊ

Cà-phê

Chỗ rứt ra khỏi thời gian.

Khép cửa / không cho phụ nữ vô.

Không cho đứa nhỏ vào.

Người phụ nữ sinh ra nơi nguồn của hiểu lầm. Một phụ nữ trong tiệm cà-phê chỉ có thể có hai quy chế: làm thuê hay làm điếm.

Đứa bé chỉ có thể có một phận sự duy nhất: tập nghề - bán hàng - làm bồi.

Tuy thế, sự tiến lên tuổi trưởng thành xảy ra rất tàn bạo: đứa trẻ biểu hiện điều này khi nhập vào chốn lưu đày gần nhất - cái quán âm u nơi đang xảy ra những chuyện huyền hoặc nhất - cái chỗ mà người ta quay lưng lại với thực tế.

Đi cà-phê là một giai đoạn song song với điếu thuốc lá đầu tiên và những cú thủ dâm ban đầu.

Đi cà-phê        hút thuốc lá        thủ dâm

Đi cà-phê       xác định một chỗ ở mới

bầu chọn một lãnh thổ trên lục địa của cô đơn

tự cho mình        tự hiến mình cho cà-phê; tự “cà-phê hoá” trong lúc tự “kif hoá”[*]

Nơi của cái viết.

Không.

Chưa hẳn thế.    

Nơi của cái nói. Nhưng nói cái gì?

Sự bạo tàn xảy ra hàng ngày cho cả một dân tộc khiến ngôn từ hiếm hoi và vô dụng. Lời nói phát ra chỉ là cái bề ngoài. Những tiếng có thể nói ra thực ra không thể ngăn cản sự bạo tàn kia, sự bạo tàn tích luỹ luỹ tích tích luỹ       cho tới hôm nó bùng nổ ngoài phố trực diện bầu trời an bình       cho tới hôm lũ trẻ và lũ chim chảy máu cầu vồng        lúc đó người ta tụ tập cây cối        người ta chất đống các ngôi đền Hồi Giáo        người ta mở sách ra        người ta tô màu cát và người ta ăn rong tảo   

hôm đó người ta đọc diễn từ        người ta hôn các con sơn dương và người ta đào đất.

Ở tiệm cà-phê người ta trao đổi những lá bài; người ta để cho sự bạo hành câm lặng trôi; đôi lúc nó dính vào chiếu trải dưới đất        dính trên chiếu gắn vào tường.

Khi trời đẹp người ta thích men theo lời nói ― lời nói và tiếng ngân của nó ― để phát hiện cuộc hành trình ra biển; nhưng chất lưu lỏng của đam mê cầm chân ta.

Bọn đàn ông ngồi tréo chân kể lể chuyện biển;

ngày xưa có

đúng vậy

một câu chuyện lạ lùng nhưng có thật        chuyện này đã xảy đến với tôi một lần trong lúc tôi câu cá ngoài khơi các hang động        đúng thế, chính mắt tôi đã thấy        tôi đã thấy nó với hai tay        cả cơ thể tôi đã trông thấy nó      một phụ nữ         

một phụ nữ không tuổi tác        ngư nhân hay chim biển       không, một phụ nữ, một phụ nữ thực sự, mái tóc dài        nàng khoả thân        không có lông quanh cái giống        nàng xuất hiện như trong mơ, nhưng nàng đứng đấy, một con người thật, nàng chuyện trò với tôi        nàng nói với tôi        ngươi là một kẻ nghèo hèn, ngươi xứng đáng có một cuộc đời tươi sáng hơn, ngươi yêu biển, yêu nhân loại, ngươi can đảm, hãy đi báo với đám trẻ nhỏ, hãy đi báo cho các bạn bè khốn khổ của ngươi rằng nàng đã từ dưới biển đi lên hay từ trên núi bước xuống, tuỳ vào cơn gió, nàng sẽ mang tới trái cây và mật ong, bảo với họ rằng họ cần phải rộng lượng với nàng, nàng yêu mến sự giản dị và sự âu yếm, hãy chuẩn bị cuộc lễ, hãy tháo dây cột lạc đà...        rồi nàng khuất dạng, tôi chỉ còn kịp thì giờ để tin vào hình ảnh của nàng, nhưng tiếng nói của nàng vẫn còn vang trong tai tôi        tiếng nói của một con người        tôi không thích biểu tượng        các lời ám chỉ        ở Tanger chúng tôi không bao giờ có chuyện nọ này với những kẻ ở bên kia cuộc đời, có thể vì chúng tôi ở gần người Âu       đó là những chuyện xảy ra ở Fass nhất là trong các phòng tối của nhà tắm công cộng hay các lò lửa       nhiều kẻ đã chết vì bị bọn đàn bà vô hình nguyền rủa, đã nói chuyện với họ trong đêm nhưng trong trường hợp tôi thì khác        người phụ nữ đó rất con người a mà tôi đã quên nói cho anh hay rằng nàng không có ngực

Người ta kể chuyện biển. Người ta uống trà. Người ta hút kif. Người ta bận bịu với hai tay. Cử chỉ thôi cũng đủ rồi. Nó đi trước lời. Đó là sự đoạn tuyệt với cái viết, được tăng trưởng do ngẫu hứng. Thực ra, cách diễn tả nằm trong hai tay, trong đôi mắt cắt chia không gian. Tiền cước của ẩn dụ vô hình; chỉ được cảm nhận, là việc đem thời gian gởi trả về cho những nơi chốn khác.

Người ta ngồi dưới đất, trên một cái chiếu. Chân tréo. Việc đó tự nó đã là một khoảng cách, một khác biệt rồi

          và người ta trở thành kẻ độc xướng.

Tanger.

Khu phố Marchane.

Qahwat el Hafa; tiệm cà-phê trên vách đá.

Từ sân thượng trên vách đá, biển rất dễ nhận diện: cái nhìn quay về Andalusia ở bờ biển; chân đâm rễ xuống đất mềm.

Đối với vài kẻ đi qua thì đó là sự trầm tư, cực lạc! Họ đến từ bên kia bờ Đại Dương để cưỡng chiếm một mảnh đất thanh bình; họ cỡi giày như sắp bước vô một ngôi thánh đường; họ bị mùi cần sa cuốn hút; dịu dàng cơn gió đẩy họ trở lui về phía cửa; bạn sẽ gặp họ lại tại một nơi nào đó trong thành phố, bất tỉnh vì rượu, túi đầy bưu thiếp thiên đường và dép Tétouan; họ đi du lịch trong những ngôi nhà có hoa vẽ trên giấy dán tường, ăn đom đóm, hút trà mà bọn con buôn đã bán cho họ như cần sa của Kétama, thiếp ngủ giữa cặp vú của một mụ phù thủy già...

Những kẻ khác thì đã trú gió trong cà-phê, mà số phận là sẽ bị loại trừ khỏi thời gian của con người.

Một chỗ trơ trụi.

Trang bị cho nó thì chẳng khác gì đặt tên cho thời gian.

Một cái chiếu, vài cái ghế đẩu làm chỗ để ly.

Lửa than.

Họ biết rằng họ đang được biển chở che. Họ cũng biết rằng ẩn dụ đang túa ra từ nhiều nguồn.

          khi là gương       khi là đàn bà. Cử chỉ của bàn tay (tay phải, không bị nhớp nhúa) là kẻ trung gian.

Những kẻ quan sát sẽ kết luận rằng đó chỉ là đóng kịch; như người ta nói “bày lễ uống trà”!

Không, không có diễn kịch. Chỉ có đời sống giản dị:

Chỗ.

Trà.

Thoải.

Lời.

Cử chỉ / cơ thể.

Cần sa.

1.0.

1.1.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

2.0.

_________________________

[*]“kif”: Một thứ ma tuý thường được sử dụng ở Maghreb và một vài nơi khác ở châu Phi.

------------

Những tác phẩm của Tahar Ben Jelloun đã đăng trên Tiền Vệ: