‘Ông Van Nielen, ông đi đâu vậy?’ tôi hỏi. Ông Van Nielen ngơ ngác, nói: ‘Thì tôi đi về nhà.’ Tôi lắc đầu: ‘Không, chúng ta mới rời nhà vài phút thôi. Tôi đưa ông tới một chỗ để gặp các bạn của ông.’ Ông Van Nielen hỏi lại: ‘Vậy thì bây giờ chúng ta đi, chớ không phải là về?’ Tôi gật đầu: ‘Vâng, chúng ta đi. Có một thi sĩ xuất bản tập thơ với nhan đề Đi với về cũng một nghĩa như nhau. Chắc ông ta cũng thường lẫn lộn giữa đi với về như ông.’ Ông Van Nielen cười: ‘Cậu khôi hài lắm. Lúc nào cũng đùa được. Tôi nghĩ ngài thi sĩ nọ không hiểu hết câu thơ của mình đâu. Phải sống như tôi, mới thấm thía câu thơ cậu mới đọc. Thật ra, tôi chỉ di chuyển thôi. Đi hay về, tôi nghe gần giống như là một từ đệm, tô điểm cho một câu văn thêm đẹp.’

Ông Van Nielen dừng lại một phút, rồi nói tiếp: ‘Cuộc đời không phài là một chuyến đi, mà cũng không phải là một cuộc trở về. Người Hoa có câu sinh ký tử qui, họ quan niệm rằng khi nào chết rồi, ta mới trở về với căn nhà thật của mình, và cuộc sống chỉ là một chốn tạm. Cái nơi chúng ta trở về, chỉ là một khoảng không gian trắng. Đó là mặt mũi chân thật của sự sống. Khi ký ức bỏ rơi chúng ta, thì những ý niệm về thực tại cũng tan rã. Ý niệm chỉ được làm bằng những chuỗi tiếp nối của ký ức. Từ đó, tư tưởng được phát sinh. Tư tưởng có khả năng ràng buộc con người. Con người, với tư tưởng càng lớn, thì sự u mê càng dày đặc. Những nhà tư tưởng thường trở thành các nhà đạo đức, và rao giảng lý thuyết cứu rỗi nhân loại của mình. Họ là những người si mê, đi tìm những người si mê khác, để thành lập phong trào, đoàn thể và giáo hội. Đã si mê rồi, thì thế nào họ cũng độc ác.’

Tôi chợt nói: ‘Ngày hôm nay đẹp quá, phải không ông Van Nielen?’ Ông Van Nielen gật đầu: ‘Cảm ơn cậu. Bầu trời xanh và đẹp. Lâu lắm, chúng ta mới có một mùa hè ấm áp như vầy. Trời Hà Lan thường u ám và lạnh lẽo. Anh nói tiếng Hà Lan giỏi quá. Anh ở đây lâu chưa?’ Tôi đáp: ‘Tôi ở đây từ thuở bé. Đi đâu xa, về lại Hà Lan, tôi có cảm tưởng mình trở về.’ Ông Van Nielen cười: ‘Ừ, trở về. Chúng ta đều phải trở về với sự sống, mà đừng trở về với tư tưởng, ý niệm. Ở đó, chúng ta thường bị đánh lừa, gạt gẫm.’