Đêm chủ nhật vừa qua, nhân xem phim Little Ashes(*) kể lại không khí của những năm 20 và 30 của thế kỷ trước, khi làn gió cách mạng và văn nghệ hiện đại từ Paris thổi đến Madrid, gây tiếng vang trong giới sinh viên muốn giải phóng và cách tân đất nước khỏi chế độ phát-xít độc tài của tướng Francisco Franco, nhất là với “ba chàng ngự lâm” Frédérico Garcia Lorca-Luis Buñuel-Salvador Dalí — sẽ chóng trở thành những “kiện tướng” của văn nghệ Tây-ban-nha và thế giới —, tình bạn dần dà trở thành tình yêu giữa Lorca và Dalí, và kết thúc với cái chết của nhà thơ nổi tiếng nhất của Tây-ban-nha, khi ông bị quân phát-xít bắt cóc rồi thủ tiêu — sáng dậy tôi dịch vội bài thơ sau đây để tưởng nhớ và chia sẻ với bạn đọc.

 

Nguyễn Đăng Thường

-------------

Chú thích của người dịch:

 

(*) Little Ashes một phim nói tiếng Anh có chêm những bài thơ của Lorca phát âm song ngữ Tây-ban-nha/Anh, của đạo diễn người Anh Paul Morrison, với các diễn viên trẻ xuất sắc, Anh Quốc và Tây Ban, Nha trong vai chính: Javier Beltrán (Tây-ban-nha) vai Frederico Garcia Lorca, Robert Pattinson (Anh) vai Salvador Dalí, Mathew MacNulty (Anh) vai Luis Buñuel.

 

Có thể coi Little Ashes (2008) như một chuyện tình đồng tính nam trong giới văn nghệ sĩ Tây-ban-nha, tất nhiên phản ánh mà cũng là hệ quả của phim Brokeback Mountain (2005, Ang Lee đạo diễn) trong giới cao bồi Mỹ. Kịch bản Little Ashes cũng do một nhà văn nữ (Philippa Goslett, tra cứu tìm tòi và viết) như kịch bản Brokeback Mountain do Annie Proulx viết theo một truyện ngắn của bà.

 

Little Ashes là một phim rất hay — tuyệt vời — nhưng hình như không được giới phê bình và khán giả ưu ái như Brokeback Mountain, một phần có thể vì đến sau.

 

Tôi phóng tác “Chong chóng gió” từ bản dịch tiếng Pháp “Girouette” của A. Belamich và P. Darmangeat trong tuyển tập thơ Lorca gồm hai cuốn I (270 tr.) và II (250 tr.), bản quý của nxb Gallimard (Paris, 1961) tôi mua từ thời còn ở Sài Gòn nhưng ít mở ra, đã theo hành trang của một bạn ngoại quốc ra hải ngoại.

 

“Girouette” là bài thơ đầu tiên trong tuyển tập Federico Garcia Lorca - Poésie I, II.

 

Bài luân vũ trong những nhánh cây  (thơ) 

Rơi một chiếc lá / và hai / và ba. / Trên mặt trăng một con cá bơi. / Nước ngủ một giờ / và biển trắng ngủ cả trăm. / Người đàn bà / chết giữa nhánh cây. / Người nữ tu / hát trong lòng quả lựu. / Đứa con gái / hái trái thông từ cây thông. / Và cây thông / tìm ngọn bút lông của líu lo tiếng hát... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]

 

Biểu tượng | Tấm gương vĩ đại  (thơ) 

Ki-tô, / cầm một tấm gương / trong mỗi bàn tay. / Ông làm bội trùng / cái bóng chính mình... | Chúng ta sống / dưới một tấm gương vĩ đại. / Con người là màu xanh!... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]

 

THƠ TRẦM CA (Poema del Cante Jondo) [II]  (thơ) 

Trọn vẹn thi tập Poema del Cante Jondo của Federico García Lorca (1898-1936) — nhà thơ quan trọng nhất của Tây Ban Nha vào thế kỷ 20 — lần đầu tiên đến với độc giả Tiền Vệ qua bản dịch của nhà thơ Diễm Châu. Thi tập được đăng thành hai kỳ liên tục.

 

THƠ TRẦM CA (Poema del Cante Jondo) [I]  (thơ) 

Trọn vẹn thi tập Poema del Cante Jondo của Federico García Lorca (1898-1936) — nhà thơ quan trọng nhất của Tây Ban Nha vào thế kỷ 20 — lần đầu tiên đến với độc giả Tiền Vệ qua bản dịch của nhà thơ Diễm Châu. Thi tập được đăng thành hai kỳ liên tục.

 

Đôi bồ câu đen | Đường bay | Cái chết tối ám | Bài ca cây cam héo | Rồi sau đó | Cây đàn ghi-ta  (thơ) 

Sáu bài thơ chọn từ các tập thơ Diván del Tamarit (1936), Canciones (1921-1924) và Poema del Cante Jondo (1921-1931) của Federico García Lorca... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn]