|
Vu vơ về việc viết văn (32): Vấn đề văn hoá
|
|
Lời tác giả:
1. Chữ “việc viết văn” ở đây mang nghĩa khá rộng, tương tự khái niệm “écriture” trong tiếng Pháp và “writing” trong tiếng Anh, chỉ kết quả của động thái viết như một hành vi sử dụng ngôn ngữ nói chung, chứ không hẳn chỉ giới hạn trong phạm vi văn xuôi. Nói cách khác, với tựa đề này, tôi có thể viết linh tinh về đủ mọi thứ, từ thơ đến văn, từ sáng tác đến phê bình và lý thuyết.
2. Một số ý trong loạt bài này được lấy lại từ những trang sách cũ tôi đã viết và đã xuất bản. “Lấy” chứ không phải “trích”. Khi “lấy” lại như thế, tôi có thể thêm bớt, sửa chữa, nên có khi chúng khác rất xa hình dạng ban đầu. Chính vì thế, tôi cảm thấy không cần phải ghi xuất xứ. Dù sao thì cũng là của mình mà.
3. Tôi biết là không nên nhưng tôi không thể cầm lòng để không thú nhận điều này: tôi rất thích cái tựa chung của loạt bài này. Sáu phụ âm “v” đi liền với nhau khiến đọc lên, nghe cứ nhẹ thênh thênh.
Quốc
___________________
VẤN ĐỀ VĂN HOÁ
Hình như những nguyên nhân đích thực khiến văn học Việt Nam lâu nay cứ bị bế tắc mãi không phải chỉ là vấn đề chính trị mà là, nếu không muốn nói chủ yếu còn là, vấn đề lịch sử và vấn đề văn hoá. Nói cách khác, dù đứng bên này hay bên kia "chiến tuyến", dù ở trong nước hay ở ngoài nước, dù theo cộng hay chống cộng, giới cầm bút Việt Nam cũng thường có một số thói quen giống nhau, một số cách suy nghĩ và cảm xúc giống nhau, đều có một số ưu điểm khá giống nhau và đều gặp phải một số những trở ngại và những hạn chế giống nhau. Thì cũng khát vọng làm những chứng nhân của lịch sử. Thì cũng niềm tin là văn chương, muốn cao cả, phải phục vụ một cái gì; muốn trường cửu, phải gần gũi với đại chúng và được đại chúng chấp nhận; muốn cảm động, phải xuất phát từ đáy lòng, nghĩa là phải thiết tha và thành thực; muốn đẹp, phải có thật nhiều... chất thơ; và muốn mới lạ, phải thêm chút ngổ ngáo trong ý tưởng, chút khinh bạc trong giọng điệu và chút gân guốc trong ngôn ngữ. Thì cũng lửng lơ giữa truyền thống và hiện đại: thích làm ra vẻ "Tây" để che giấu một tâm hồn thật "chân quê". Trước những sự giống nhau ấy, việc phê phán từng tác giả và từng tác phẩm cụ thể trở thành vừa trùng lặp vừa vặt vãnh và thừa thãi. Đó là lý do chính khiến tôi càng ngày càng chú ý nhiều hơn đến các yếu tố lịch sử và văn hoá đằng sau văn học.
---------- Đã đăng: Vu vơ về việc viết văn (1): Xa lộ là tử lộ Vu vơ về việc viết văn (2): Đổi mới Vu vơ về việc viết văn (3): Lý thuyết và cẩm nang Vu vơ về việc viết văn (4): Lý-thuyết-phi-lý-luận Vu vơ về việc viết văn (5): Lý-luận-phi-lịch-sử Vu vơ về việc viết văn (6): Lý thuyết và phê bình Vu vơ về việc viết văn (7): Lý thuyết và khủng hoảng Vu vơ về việc viết văn (8): Tinh thần phê phán Vu vơ về việc viết văn (9): Tính hệ thống Vu vơ về việc viết văn (10): Cái đẹp của lý thuyết Vu vơ về việc viết văn (11): Viết văn như đánh võ Vu vơ về việc viết văn (12): Mùi văn Vu vơ về việc viết văn (13): Tác phẩm như ngân hàng Vu vơ về việc viết văn (14): Văn bản Vu vơ về việc viết văn (15): Liên văn bản Vu vơ về việc viết văn (16): Lập dị và thời thượng Vu vơ về việc viết văn (17): Tài năng lớn như những kẻ phá hoại lớn Vu vơ về việc viết văn (18): Bùi Giáng và ngôn ngữ thơ Vu vơ về việc viết văn (19): Phê bình — dân chủ và quyền lực Vu vơ về việc viết văn (20): Các hình thức chính của phê bình Vu vơ về việc viết văn (21): Trách nhiệm của nhà phê bình Vu vơ về việc viết văn (22): Thách đố Vu vơ về việc viết văn (23): Bất an là lành mạnh Vu vơ về việc viết văn (24): Sở thích Vu vơ về việc viết văn (25): Ði và thấy Vu vơ về việc viết văn (26): Cái đẹp như mục tiêu tối hậu Vu vơ về việc viết văn (27): Sân chơi ngôn ngữ Vu vơ về việc viết văn (28): Tình thế oái oăm của người cầm bút Vu vơ về việc viết văn (29): Viết, tự thú và tự sinh |