GEORG JOHANNESEN (1931~) là một nhà thơ danh tiếng của Na-uy hiện đại. Theo nhà xuất bản bản Pháp văn mà tôi sử dụng (Bo Carpelan, Georg Johannesen, Lars Norén, Vivre en dépit des jours, François Maspéro, Paris, 1977), «tác phẩm Ars Moriendi trình bày ‘bảy cách chết’ – hay có lẽ bảy cách không sống – trong bảy tuần, mỗi tuần dành cho một ‘mối tội đầu’ (1). Trong lịch trình này của cái chết, những hình ảnh của đời sống thường ngày, với dáng vẻ siêu thực, chen lấn xô đẩy nhau với một thứ hung hãn tới cùng cực của tuyệt vọng.»

 

Về vị trí của Georg Johannesen trong thi ca Na-uy, Carl Gustaf Bjurström, một trong những dịch giả Pháp văn quen biết nhất của thơ Bắc Âu, cho biết, trong lời Tựa cuốn sách nói trên:

 

«Ở Na-uy, thơ theo thể thức truyền thống ‘còn sống sót’ nhờ trở thành thơ của cuộc Kháng chiến. Bậc thày không ai chối cãi của lối thơ ấy là Arnulf Øverland, người đã khinh rẻ và giận dữ phản ứng chống lại «sự không mạch lạc» của thơ mới phát sinh từ sự tiếp xúc với thơ Thụy-điển của những năm bốn mươi—nền thi ca ấy, chính nó, cũng đã lại là một thứ thi ca của thời hậu chiến. Tuy nhiên, thơ mới, nhất là với Rolf Jacobsen, đã tiến bước mạnh mẽ, ca ngợi quang cảnh của thế giới hiện đại và cơ khí (2). Nhưng một cuộc đoạn tuyệt phũ phàng hơn nữa chính là cuộc đoạn tuyệt mà nhà thơ trẻ Georg Johannesen, sinh năm 1931, đã loan báo cùng với tập Thơ 1959 của ông. Tác phẩm Ars Moriendi (Nghệ thuật chết) — nơi người ta cảm thấy ảnh hưởng của trường siêu thực — xuất hiện từ năm 1965. (...) Ngôn từ ở đây được hiểu thật từng chữ, những đồ vật và từ ngữ cũng đáng kể không kém gì những tình cảm hay tư tưởng gọi là sâu sắc. Chính Johannesen sau đó ít lâu đã chẳng nói đấy ư: ‘‘Khúc ca này là hành động, không phải lời nói’’...»

 

Nhìn lại thời gian mười năm qua, kể từ khi dịch tác phẩm này của Georg Johannesen, tôi thấy lời một nhà thơ trẻ của Na-uy mà tôi có hân hạnh được gặp ở Lộ-trấn là Øyvind Rimbereid thật đúng: «Ars Moriendi là môt viên trân châu của thơ Na-uy»! Chỉ tiếc rằng lần này, vì những lý do kỹ thuật, tôi đã không thể cho đăng lại những hình vẽ của họa sĩ Thụy-điển Carl Fredrick Hill (1849-1911) đã in kèm với tác phẩm của Georg Johannesen (Trình bầy, 1994).

 

Bản dịch dựa theo bản Pháp văn của Lucie Albertine và Carl Gustaf Bjunström trong sách đã dẫn.

(mỗi tuần tiếp theo sau tuần lễ Phục sinh)

 

 

Tuần chờ đợi: Hời hợt

(trong một thành phố lớn)

 

Thứ hai: Những chuẩn bị bỏ trốn

Thứ ba: Kinh hoàng của những người khôn ngoan

Thứ tư: Kinh hoàng của những kẻ ngu dại

Thứ năm: Tại nhà một họa sĩ

Thứ sáu: Tại nhà một mục sư

Thứ bảy: Vấn nạn

Chúa nhật: Ngôi nhà trống rỗng

 

 

Tuần làm việc: Tham ăn

(ở ngoại ô)

 

Thứ hai: Mùa đông êm dịu

Thứ ba: Cáo thị trong một xấp giấy Obos

Thứ tư: Các nghệ sĩ

Thứ năm: Những người tham ăn

Thứ sáu: Bất hạnh

Thứ bảy: Những kẻ chế tạo vàng

Chúa nhật: Lối ra

 

 

Tuần nghỉ ngơi: Giận dữ

(trong một khu rừng)

 

Thứ hai: Ngôn ngữ mặt trời

Thứ ba: Truyện cho người lớn

Thứ tư: Chiều, đêm, sáng

Thứ năm: Bài học thứ nhất

Thứ sáu: Bài học thứ nhì

Thứ bảy: Đêm

Chúa nhật: Buổi sáng

 

 

Tuần mơ mộng: Khoái lạc

 

Thứ hai: Điệu ru ở khách sạn

Thứ ba: Vòng tròn

Thứ tư: Dậy thì

Thứ năm: Bài ngợi ca thứ nhất

Thứ sáu: Bài ngợi ca thứ nhì

Thứ bảy: Ngoài nắng

Chúa nhật: Đề nghị

 

 

Tuần đi xa: Ham hố

(trong lịch sử)

 

Thứ hai: Toutankhamon

Thứ ba: Người chế tạo đồng hồ

Thứ tư: Cột chỉ dẫn

Thứ năm: Nhà phi-hành

Thứ sáu: Icare

Thứ bảy: Orphée

Chúa nhật: Người thủy thủ

 

 

Tuần canh thức: Kiêu ngạo

 

Thứ hai: Trăng tròn

Thứ ba: Tra tấn

Thứ tư: Thú nhận

Thứ năm: Thư mùa đông

Thứ sáu: Nhật thực

Thứ bảy: Tiresias, họa sĩ mù

Chúa nhật: Tấm bích chương của ông

 

 

Tuần tập sự: Ganh tị

(dịch phẩm)

 

Thứ hai: Lời chào của anh hề với Khổng phu-tử khi phu-tử tới để cải tổ Nhà nước

Thứ ba: Đêm (theo Sappho)

Thứ tư: Kẻ ngoại (theo Palladas)

Thứ năm: Kinh nghiệm (theo Blake)

Thứ sáu: Thời tiết xấu (theo Brecht)

Thứ bảy: Thời tiết xấu 2 (theo Brecht)

Chúa nhật: Buổi sáng trời xấu (theo Brecht)

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Những tủ ngăn với ngăn kéo để ngỏ:

thoát lậu những nỗi bất hạnh có mức độ hạn giới

Tuyết lở trong một cái hố, ngập lụt trong một đĩa dầm

 

Chúng tôi không tìm thấy cả da lẫn áo quần

Hằng đống những khởi sự lao sâu

Không còn đèn đóm gì nhưng còn lại những bóng đèn

 

Người ta đã tìm thấy lớp vải lót của tấm áo khoác

Những gì có giữa thân mộc và vỏ cây

lớp màng trắng giữa trái trứng và vỏ trứng

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Chúng tôi đã thiết lập một khoảng cách cố định giữa những đám mây

Chúng tôi đã nghiên cứu mây bằng cách rút hết nước của chúng

Chúng tôi đã bỏ nước vào kem và được sữa

 

Chúng tôi đã hòa lẫn những vết mực và hình vẽ

Chúng tôi đã sử dụng những nhãn hiệu thay cho hàng hóa

Không còn vấn đề số liệu trong những câu chuyện nghiêm chỉnh

 

Chúng tôi đã chỉ cho nhau một hình ảnh:

Người hùng ở trước cửa nhà mình kia, hắn bước vào hay ra?

Chúng tôi đã tranh cãi về những gì có ở bên trong lúc đó

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Những kẻ nhắm tới bia 

vung vãi những viên đạn lên khắp tấm bảng

Người ta mở rộng bia

 

Người ta nói với tiếng ho húng hắng

Đột nhiên xẩy đến một cơn địa chấn trong một phần trăm mét đất

một cuộc chiến tranh lâu ba khắc đồng hồ, một vết khía trên mặt trăng

 

Những kẻ chủ tang chờ ở bên ngoài trước cửa sổ

Cuộc tháo lui có đèn đuốc bước trên một vòng tròn nhỏ

Họ không được quyền nhìn mặt kẻ họ tán dương

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Tôi đã vẽ những bức tường trên mọi bức tường

tôi chịu đựng sáu mươi đòn một phút

Sàn nhà dùng làm giầy cho tôi và mái nhà làm nón

 

Tôi chẻ cái đĩa ra làm hai

Tôi vẽ bằng những ngón tay tôi nhúng vào một ly sữa

Tôi đặt mười hai cái răng trên bàn để làm một nụ cười

 

Tôi kết liễu những con cá đối

tôi ẩn mình trong chiếc hộp

tôi ném xuống biển một cái tách: cơn khát của tôi

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Tính tiền nhỏ chỗ đó đáng giá hơn là những tờ giấy bạc

và anh đáng giá hơn chúng tôi

Tôi học biết các tôn giáo và tôi học biết những cuộc giã từ

 

Tôi đem về nhà con bồ câu đau yếu 

tôi bó thạch cao cho nó

tôi treo nó lên bên trên giường mình

 

Những con thiên nga cổ thắt nút  

để chúng không được quên

ca khúc ca của chúng

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Anh có thấy được sự khác nhau giữa đàn ông và đàn bà?

Anh có thấy được sự khác nhau giữa đen và trắng 

và sự khác nhau giữa đầy và trống rỗng, chết và sống

 

Sống là cần thiết, nhưng không đủ

Hành động là một ngôn ngữ khó

Chết thời quá thuận tiện

 

Anh có biết tên dòng sông nơi anh chết đuối?

Anh có đếm được những chiếc răng rơi rụng trong tay anh?

Anh có biết được phải chăng con số của chúng là chính xác?

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Ngôi nhà trống rỗng: nó trống đi qua cánh cửa

Khu vườn trống rỗng: những đóa hoa bước ra qua những rễ

Tôi đã học biết rằng sống là vô ích

 

Nghĩa là gì một khoa địa lý không biên giới?

Những con số đi xuống một chuỗi những số

Lịch sử môn học cho kẻ chế tạo đồng hồ: những chiếc đồng hồ giảng dạy

 

Thế giới trống rỗng: nó trống đi qua thế giới

Tôi đã học biết cách là vô ích suốt một tuần lễ

Những chữ thoát ra qua cửa miệng: nói rồi đấy

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Những đường dây thép gió, những con sẻ thay vì nốt nhạc

Những hạc cầm và vĩ cầm được nắn lại thành mưa

Nhạc tản mạn của gió, đại phong cầm đá băng

 

Trên trời cây phong quét những chiếc lá

Cội thông giương những bàn tay vặn vẹo xoắn xuýt

Khóm tường vi rung rinh vòng gai

 

Chúng ta ở trong đại thánh đường của loài thú

Con thỏ và con chó không biết tới cuộc chiến tranh của chúng

Tuyết rịt lên trái đất một dải băng

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Tôi bị gãy cổ ở mỗi bậc

Tôi tự đầu độc ở mỗi nhà bếp

Và tôi tự treo cổ ở rầm gác thượng

 

Tôi vẫn được máng lên cái móc áo ở lối vào

Tôi chết đuối trong buồng tắm, nhưng tôi giật dây thoát nước 

tôi nghe một chứng ho rổn rảng: mi sẽ không thể nào thoát khỏi

 

Thế nên tôi liền hỏi: Tại sao 

lại thoát ra hai dòng máu nhỏ mịn

từ cái chốt cắm điện?

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Chúng ta những kẻ được tạm thời đưa vào

tầng giữa và chùi rửa

những hành lang xanh giữa ngày và đêm

 

Chúng ta những kẻ không có óc tưởng tượng 

và ưa tìm thấy những người con gái

trong những ngục tù mà chúng ta có thể mở

 

ít khi nghĩ tới tiền bạc

thường nghĩ tới hồi hưu

bởi chúng ta còn tồn tại nhờ là những đứa trẻ đã già

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Chúng ta im lặng để hại nhau hay hơn

Chúng ta có hai tấm lưng trong lúc yêu

Và bốn nắm đấm trong cuộc ẩu đả

 

Phụ nữ tránh né chúng ta lúc ban ngày 

và khi ta khiêu vũ vào chiều muộn

nhưng không phải bao giờ cũng thế vào ban đêm

 

Thật không phải dễ khi hôn

lên một mái tóc tựa trên một bàn khác

một búi ngò ở giữa những răng

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Hãy gửi thư cho viên y tá đã tạ thế

Hỏi ông ta xem có chuyện gì không hay

Ông ta sẽ không trả lời, bí mật nghề nghiệp

 

Những chiếc đồng hồ đeo tay đánh điện tín không cần lời

Mặt trời đã đặt một chiếc đĩa vàng lên sàn nhà

Đám mây nọ đã gôm đi trên tường chỗ gặp gỡ của buổi sáng

 

Hãy gửi gấp bức điện ngay khi xảy ra tai nạn

Hãy đề ngày sớm hơn thật sự bức điện, khẩn cấp, trả giá gấp đôi

Nó sẽ không tới nơi như một lời cảnh cáo trước

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Chúng tôi đã khám phá ra tảng đá của những kẻ ngu dại

Chúng tôi biến nó thành vàng  

và chúng tôi chết vì thế, nhưng chậm rãi

 

Số không là chiếc vòng chúng tôi mang trên cổ 

khi người giàu có nhất trong chúng tôi đã xuống đất

Ngoài ra mọi sự đều đâu vào đấy như thể không có gì xẩy ra

 

Từng người một chúng tôi sẽ qua đêm 

trong đống đá lở nơi các thày dòng khổ tu có một tu viện

trong im lặng của những đổ nát tự nhiên

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Lũ vẹt mái đã được thuần hóa quá lâu 

khiến chúng tìm nơi ẩn náu trong lồng

ngay khi những thanh ngang trên cửa được gỡ đi

 

Mùa hè đã trở lại sau hai mươi năm

Những bàn tay lúc đó là chim mùa hè

Chúng không còn xiết chặt một điều gì nữa

 

Ariane không giúp tôi được gì

Mê cung bị hủy hoại từ bên trong

Tôi thoát được là như thế đó

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Trên những sườn đồi đã chín cho viện bảo tàng

những cây thông xanh trong đồng phục mòn cũ

Một khu đầm lầy ngăn chúng lại ở xa xa

 

Giày dép mục nát trong tủ ghép vào tường

Sách vở tả tơi

Tôi ở lại đó quá lâu

 

Những tiếng thì thầm ầm ĩ trong máy phát thanh

Tôi lựa ra những tiếng kêu và những phân nửa các từ 

để hình thành những câu bằng ngôn ngữ mặt trời

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Hãy nghe câu chuyện người nọ biến thành ếch 

khi con thiên nga biến thành quạ trắng 

và chim én thành muỗi

 

Hãy nghe câu chuyện con chó biến thành con mèo 

bỏ chạy trước mọi con chó

làm hoảng sợ mọi con mèo

 

Anh có biết tên của từng chiếc lá?

Chiếc lá đã được rửa tội

Người ta đã quét trẻ em thành đống

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Ai đã ném cát trong không khí?

Ở giữa bốn bức tường mà không ai xê dịch được

tôi cắt chòm sao rua trong mặt trời

 

Chợt tới cỗ xe, một chiếc cáng xiên xiên

Ngày xưa người đánh xe bao giờ cũng ngồi 

trong một vùng sao

 

Núi tách rời mặt trời

Em đã rời khu rừng tôi thật sự

Tôi ở giữa một cái cây, ở giữa rừng

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Tôi dạy cho con kiến cần phải tin 

rằng không có cây thông

chỉ có những kim thông màu nâu và quá nhiều kiến

 

Tôi bay theo một con ruồi 

Tôi bắt chước một con khỉ

Tôi chặt bàn tay tôi, tôi đem cho con chó

 

Tôi dạy cho chó sói hú lên nhè nhẹ

Tôi dạy chim sẻ cần phải tìm kiếm diều hâu

bởi tin rằng một con chim là một con chim

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Tôi biến tảng đá thành một người thầy dạy con tôi

Trái đất không thể nào thay đổi

Tôi dạy con gái tôi ngủ với rắn lục

 

Tôi rải thuốc D.D.T. lên mẹ tôi

Tôi cho con chuột cống những chiếc răng bí mật 

tôi dạy con gấu thu lại những móng vuốt

 

Tôi dạy cho kẻ trộm giấu đồ ăn trộm:

hãy để nó khắp nơi 

và đánh cắp tất cả

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Đêm tối đã quấn lại cuộn phim

Những kẻ mơ màng đương đầu với những con mãng xà

đầu to như nắm đấm

 

Đêm tối đã giết chết các tù nhân của đêm tối

Họ tỉnh dậy ở thiên đường của ngày  

và trở thành những viên cai ngục

 

Đêm tối đã sơn kính cửa màu đen

Nhưng trong tăm tối những hình ảnh vẫn còn lại đó suốt ngày

Và trên hết khiến người ta hoảng sợ trước khi xuất hiện

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Đầu tôi quay về phía Đông

Tôi nới chiếc vòng quanh cổ

Tôi sẽ không bao giờ có thể chết

 

Người ta chết khi người ta ngủ

Ánh sáng làm nở đóa hoa không khí của ánh sáng

Chiếc đồng hồ treo đã đan xong đêm tối

 

Hãy coi, tôi đang ngồi, tôi khâu lại một đóa hồng 

mà ai đó đã xé rách

và từng mũi khâu lại từng mũi hai bàn tay tôi úa tàn

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Có những cái đẹp thời trắng có những cái đẹp thời đen

Buổi sáng lúc mờ đất màu xám là màu đẹp nhất

Muộn chiều khi hoàng hôn màu xám là màu đẹp nhất

 

Những bông hồng tặng cho mình những bông hồng

Những con cú lại cặp với những con cú

Cây điền ma* cho mình những chiếc lá vào mùa xuân

 

Có màu xám trong màu trắng có màu xám trong màu đen

Những người đàn bà ở yên trong thân thể của họ 

như thể họ còn yêu

 

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Tôi thấy hết thảy những người đàn bà trong một vòng tròn

Họ che giấu người đàn bà tôi không được nhớ tới

Tôi hạ đôi bàn tay tôi, một nút thắt đơn sơ nối chúng lại

 

Những ngón tay không dứt khoát mơ hồ chỉ vào tôi

Chúng buộc tôi phải xoay người lại tự hỏi

Có phải chúng ra hiệu cho tôi

 

Mỏi mệt vì ở khắp mọi nơi:

Chúng ta đi một mình trong một vòng tròn 

để chờ một người trong chúng ta

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Trong ngôi nhà của tuổi thơ tôi, có một cánh cửa 

mà tôi không bao giờ để ý

Em đã bước ra qua cánh cửa ấy

 

Trong quán nước ở mỗi bàn em ngồi

Tôi đều đã lượn quanh

tôi đã buộc em phải biến mất

 

Bao giờ cũng thế hễ con đường trống trơn

là tôi tin rằng em vừa bước đi ở đó

Và bao giờ cũng thế con đường vẫn trống trơn

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Có lẽ anh đã có thể là một tảng đá chàng nói

Có lẽ em đã có thể là không ai hết nghĩa là hết mọi người nàng nói

Ái tình có lẽ chúng ta đã có thể học được từ lũ chó cặp nhau

 

Ngợi khen những kẻ mọn hèn không chà đạp một ai

Ngợi khen cái cối xay, ngợi khen mẹ tôi người hãi sợ lửa

Ngợi khen con cá dẫy chết khi người ta lôi ra khỏi nước

 

Ngợi khen chứng sổ mũi như một tập quán

Ngợi khen tuyết rơi trên nước

Ngợi khen mưa trong đường mương

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Mái tóc đen của em sinh ra đêm tối

Ngợi khen mọi sự vắng mặt

và tất cả những gì không hiện hữu

 

Ngợi khen trăm cây số đồng hồ

Em sẽ quen với tất cả những gì hiện hữu

Và cả em nữa em cũng hiện hữu

 

Ngợi khen cơn gió ở phía sau ngợi khen cơn gió ngược lại

tất cả những gì ở bên trên những mái tóc

tất cả những gì ở bên dưới những bàn chân

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Tôi thổi tắt những ngọn nến, tháo gỡ những bóng đèn

Chiếc bóng của tôi và tôi trao đổi các vai trò với nhau

Tôi ghì chặt bộ xương một người đàn bà

 

Nàng nói: Hãy nhập bóng em

Nhưng nàng xoay qua đâu 

ở đó vẫn có ánh sáng và những con mắt

 

Mi đã cúi nhìn về một miền đất đen

Mi run lên dữ dội

Ở giữa mặt trời mỗi người đều là đao phủ của người khác

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Muộn phiền bóc trần các góa phụ của tôi

Họ rời bỏ lớp hàng da lót bên dưới

Những gì tôi muốn khám phá không phải là một khuôn mặt

 

Mọi màu đỏ đều có trên môi tôi

Trong cườm tay hãy đẽo gọt những vành môi

Những vành môi khâu lại bằng bảy mũi khâu chẳng hạn

 

Hãy nhìn năm ngón tay tôi tôi đang nắm giữ chúng 

như một bó hoa hái cho mọi người

Những móng tay là gai, màu đỏ chẳng mấy chốc sẽ vọt ra

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Với những ẩn tự của mưa trên kính cửa

một bức tường thành gió lắp bắp

một hàng ghi khắc mà một đứa trẻ có thể đọc ra

 

Tôi là xác ướp của đêm tối

hoa tiêu của thời gian cho đến ngày tôi chết

Tôi cột mình vào những dây đai cơ bắp

 

Chiếc ghế dựa trống rỗng của tôi là một chiếc ghế dựa

Ánh mắt của tôi là kim tự tháp của tôi

Khi tôi hạ mắt xuống ngủ yên

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Tôi có những chiếc đồng hồ đi lui

tới mãi điểm chúng tìm ra giây phút

ngừng lại

 

Tôi có những chiếc đồng hồ điểm giờ không thôi 

những thời kế thật chính xác cho tôi biết

tôi chạy với tốc độ nào khi tôi vẫn ở yên

 

Tôi đã mang theo tiếng tích tắc của những chiếc đồng hồ

và con mắt lớn ở giữa vầng trán

tôi đã máng nó vào chuỗi phút giây

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Từ Bắc tới Nam tôi vươn đôi cánh tay

Thập tự ở điểm giao thoa

Mặt tôi nhìn về phương Đông, gáy tôi ở phương Tây

 

Tôi ở lại trong một ánh sáng màu vàng dưới rặng cây màu vàng

Thân thuộc với những cây thập tự và những giảo đài

Con tôi cây gậy* có thể nói với duy một ngón tay:

 

Trong lịch sử của cha con là một đoạn sử ngắn

Trong lịch sử của chúng con con chỉ non một thế kỷ

Trong lịch sử của con con là tất cả thời gian hiện hữu

 

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Cây cột lưng tôi chống đỡ đầu tôi trên một ngọn dáo

Trong ngọn đèn mặt trăng được chụp ảnh 

trên mặt sau của trán tôi

 

Tôi chuốt năm ngón tay nhọn  

và vạch năm gạch đỏ

với bàn tay tôi còn lại

 

Mặt trời tôi mang trong cổ họng 

là một con ong vò vẽ mà tôi đã nuốt 

dưới một ánh sáng hạnh phúc hơn

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Đập những màng phổi con chim ở bên trong bỏ trốn

Cám ơn hơi thở

Cám ơn cơn gió đã cho tôi mượn không khí

 

Cảm động tôi nhìn quần áo tôi 

chiếc áo khoác của tôi khi trời lạnh

ôm choàng lấy tôi bằng đôi cánh tay trống rỗng

 

Cám ơn nước đã trở thành máu nơi tôi 

nhưng vẫn còn trong trẻo ngoài giếng

vẫn còn trắng trong tuyết

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Ban ngày chiếc bóng của tôi đi theo tôi

và chiều lại nó bỏ trốn tôi

đêm là nữ thần của bóng

 

Tôi có những khung ảnh không có một vì sao

những tấm gương có người cư ngụ

Ấy là những gian buồng kế bên

 

Tôi cắt không khí với cây kéo những ngón tay tôi

Tôi sưu tập những dải băng ấy 

để che giấu chúng trong khúc ca

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Thủa nhỏ tôi làm vua, hai bàn tay đưa lên thật cao 

tôi tự đội triều thiên cho mình

Như viên đạn chì cũng biết, chuyện đó đã đổi thay

 

Tôi hồi tưởng những gì cột buồm có ý chỉ

Tôi hồi tưởng những gì chim hải âu biết

Tôi hồi tưởng những gì giống cá lờn bơn che giấu

 

Tôi không còn chặt hăm tư giờ thành hai

Tôi đi xa, nhưng phơi bày mục đích

như mặt trăng và mặt trời phơi bày ánh sáng của chúng

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Ở cách ba mươi đường kính của Trái đất

Trăng với khuôn mặt hoang vắng

hút biển lên một thước

 

Bên ngoài ông vua cùi

được ánh sáng mặt trời săn sóc

trong một đêm không không khí

 

trong lúc một khối cầu với khổ lớn tự nhiên

chầm chậm di chuyển theo đường tròn

trong một cái bao gió

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Nếu em chỉ cho tôi những vì sao 

ngượng ngùng tôi sẽ nhìn

đêm tối khắp chung quanh

 

nhưng nếu em châm đốt da tôi

bằng những điếu thuốc

tôi sẽ kêu lên như tiếng em cười:

 

A, em thiêu đốt tôi!

Da tôi, mắt tôi, mặt trời tôi  

là ba ngọn lửa khác nhau

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Tôi có những hình trăng trên những móng tay 

kể từ thời những quán rượu và những căn buồng rẻ tiền

nơi mặt trời đen và ướt

 

Tôi phóng những cọng rơm vào trăng 

tôi mỏi mệt khi thấy cái ánh bạc ấy

vẫn tồn tại sau những lần mình ném thia lia

 

Tôi buông rơi mảnh đá từ tay tôi 

tôi mỏi mệt khi phải cân trên một chiếc cân bằng vàng

những thứ không phải vàng.

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Trên những lá thư đường hàng không phơi phới:

Gió là dầu lửa trên những ngón tay tôi  

màu da nhòa đi trước gió

 

Đối với một đôi môi mở tất cả đều là vấn nạn:

Hai khóe miệng cách nhau bao xa?

Khẩu cái ở độ cao nào?

 

Đôi mắt là những cửa sổ xoay vòng

Kẻ gõ trống trên mặt trăng 

trở thành tên mọi vô hình

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Một họa sĩ mù có một khung cửa mở làm tấm gương:

con mắt xanh, cận, viễn

con mắt với những viền mi thông xanh

 

Chúng ta ngủ trong bóng của chúng ta 

mặt trời nằm dưới gậm giường

khi trái đất tối lại

 

Chỉ có những con sơn ca để đọc vào buổi sáng 

lá thư xanh

ghi một toa thuốc quá dài

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Ta sưởi ấm trán ta nơi một công viên

Ta xoay cây gậy trong tay ta

Ta đào một cái hốc cho đôi mắt

 

Ta còn biết màu mặt trời 

ta tìm kiếm giữa màu trắng phớt và màu son thắm

một điểm nơi con mắt bắt đầu lóe sáng

 

Ta thường thấy những ống màu của ta trong mơ 

ta lọc lựa chúng

Ta xếp đặt chúng thành vòng tròn

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Ta là một người mà những kẻ thâm hiểm có thể tin cậy

Ta chịu đựng mưa trên má 

ta phân biệt giữa màu xám và màu xám

 

Ta có thể khiến những người vững chắc vấp ngã

trên một sợi dây, dầy đặc hơn đêm tối

Những rào cản ta chỉ tới mắt cá chân ta

 

Ta xoay trở mà không đổi nhẫn giới

Ta nhìn ngắm tấm bích chương thế giới mà nói:

Nó vững, chính ta đã gắn đấy

 

 

 

 

 

                                                                                      Thứ hai

 

Ta đã quên mấy cây bút

Ta nhớ là không ai có thể đánh cắp

Ta tốt nếu ngươi tốt

 

Ta mạnh nếu ngươi yếu

Đừng chạy, chớ dừng lại, đừng nói

Chớ câm nín, tất cả đều là hiểm nguy

 

Cây gậy của ta đã viết, đế giầy của ta đã xóa 

khiến không ai bắt được ánh sáng

khiến không ai thoát khỏi bóng tối

 

 

                                                                                      Thứ ba

 

Ở Lesbos những người khác đang ngủ

Trăng đã lặn

Hội tao nhân không còn

 

Chẳng mấy chốc rồi đêm sẽ qua

Cuộc đời thấm thoắt

Ta đơn chiếc trên giường

 

Thật ngu xuẩn khi nghĩ 

rằng ta có thể chạm tới trời

bằng đôi bàn tay ta

 

 

                                                                                      Thứ tư

 

Một người ngoại đạo thành Alexandrie

suy ngẫm về cuộc đời khi bọn cặn bã Cơ-đốc

tàn phá nền văn hóa cổ

 

«Có thực là người Hy-lạp chúng ta đã chết 

và có thực là chúng ta chỉ có vẻ sống sau khi đã chết

là vì giấc mơ, đối với chúng ta, là cuộc đời? Hay là:

 

Chính chúng ta mới là những kẻ đang sống trong lúc người ta tiêu diệt sự sống?»

Người Hy-lạp tác giả những dòng này đã nhìn thấy bốc cháy 

kho tàng thư lớn nhất của thời Thượng cổ

 

 

                                                                                      Thứ năm

 

Kinh nghiệm đáng giá bao nhiêu?

Phải chăng thiên hạ trả bằng một khúc hát?

Phải chăng họ mua được sự khôn ngoan với một điệu vũ ngoài đường?

 

Không, bằng tất cả những gì một người sở hữu họ đã mua:

Ngôi nhà, bếp lửa, gia đình

Sự khôn ngoan bán ở một nơi vắng vẻ 

 

mà khách hàng không bao giờ tới được 

và trên một cánh đồng sỏi đá nơi người nông dân

hoài công cày xới để tìm ra cơm bánh

 

 

                                                                                      Thứ sáu

 

Cả đến hồng thủy cũng không kéo dài vô tận

Một hôm, những dòng nước đen đã thoát đi

Thực ra, ít có gì kéo dài lâu đến thế

 

Cái cây kể lại vì sao nó không đơm trái

Nhà thơ kể lại vì sao y viết những bài thơ dở

Ông tướng kể lại vì sao mình thất trận

 

Những bức tranh vẽ trên những tấm vải mục

Những cuốn ký sự thám hiểm, để lại cho những kẻ mau quên

Hành động can trường không ai để ý

 

 

                                                                                      Thứ bảy

 

Có nên sử dụng một cái bình sứt mẻ làm chậu tiểu tiện?

Có nên trình diễn tấn bi kịch lố bịch như một trò hề?

Có nên ký thác người yêu bị tàn phá cho thuốc tẩy?

 

Ngợi khen những kẻ rời bỏ những ngôi nhà sắp sụp

Ngợi khen những kẻ khóa cửa lại trước những người bạn thua lỡ

Ngợi khen những kẻ có thể quên đi một dự án không sao thực hiện

 

Ngôi nhà đã được xây cất với những vật liệu sẵn có

Cuộc nổi dậy đã được nhen nhúm với những kẻ nổi dậy sẵn có

Bức tranh đã được thực hiện với những chất liệu sẵn có

 

 

                                                                                      Chúa nhật

 

Cây dương ánh bạc: nét đẹp địa phương

Hôm nay: mụ phù thủy già

Mặt hồ: dĩa nước giặt đồ, chớ động tới

 

Những khóm hồng-chung* và những cây mõm chó: hàng tồi

Tại sao? Đêm nay, trong giấc mơ, tôi đã thấy những ngón tay

chúng chỉ rõ tôi như người cùi hủi

 

Chúng đã mỏi mòn, tiêu ma sức lực

Tôi đã kêu lên: Các ngươi không biết gì hết

Ý thức lầm lỗi của tôi

 

Chú thích về một số tên riêng (theo thứ tự xuất hiện) :

TOUTANKHAMON: Pharaon của triều đại thứ XVIII (khoảng 1354 – khoảng 1346 trước Tây lịch, người tái lập việc tôn thờ Amon. Ngôi mộ ông có một số bàn ghế tuyệt đẹp đã được tìm thấy vào năm 1922.

TIRESIAS: Người «họa sĩ mù» này còn là một «bốc sư» trong thần thoại Hy-lạp.

SAPPHO: Nữ thi sĩ Hy-lạp, sinh tại Lesbos (nay là Mytilène) vào đầu thế kỷ VI trước Tây lịch.

BLAKE, William (1757-1827): Thi sĩ và họa sĩ Anh.

BRECHT, Bertolt (1898-1956): Thi sĩ, kịch tác gia Đức. (ND.)

 

Ghi chú về tác giả:

GEORG JOHANNESEN sinh tại Bergen, Na-uy ngày 22.2.1931. Ông làm thơ, viết truyện, viết tiểu luận và dạy đại học. Kể từ 1957 tới 2003, ông đã cho xuất bản khoảng hai mươi tác phẩm, trong đó có ba cuốn tiểu thuyết, bốn tập tiểu luận, một cuốn lịch sử văn học và ba tập thơ: Thơ 1959 (1959), Ars Moriendi (Nghệ thuật chết, 1965) và Ars Viviendi (Nghệ thuật sống, 1999). Ông còn viết với bút hiệu Guri Johns.