|
|
Một bài thơ
|
|
(bản dịch Hoàng Ngọc Biên)
GEORGES PEREC
(1936-1982)
Có phải ta đã thử ôm cổ tay em
bằng những ngón tay ta?
Hôm nay mưa rạch nhựa đường
Trong đầu ta không có một quang cảnh nào khác
Ta không thể nghĩ đến
quang cảnh em, những nơi chốn em đi qua trong bóng tối và
trong đêm đen
Cũng không nghĩ đến chiếc xe nhỏ màu đỏ
trên xe vang tiếng cười vỡ của ta
Trật tự bất biến của ngày tháng vạch một con đường tuyệt đối
con đường đơn giản như một quả mận dưới đáy mâm hồng
hay như chuỗi dây thường xuân dọc theo tường nhà ta.
Những ngón tay ta không còn là chiếc vòng kia quá ngắn
Nhưng ta vẫn giữ dấu ấn tròn trên cổ tay em
Trong lòng bàn tay ta thuận cả hai bên
Trên mặt vải đen trải bàn của ta.
trong La Clôture et autres poèmes, Hachette, 1980.
--------------------------------------
Georges Perec sinh ngày 7 tháng Ba năm 1936, tại Paris, cha mẹ đều là Do Thái đến từ Ba Lan và đều mất sớm — cha đi lính hồi Thế Chiến II, bị trúng đạn tử thương; mẹ bị lùa vào trại tập trung và qua đời ở Auschwitz. Thời còn là sinh viên khoa lịch sử và xã hội học ở Sorbonne, ông từng cộng tác viết điểm sách và tiểu luận cho nhiều tạp chí: La nouvelle NRF, Les Lettres Nouvelles, Partisans. Ông viết không phải để thay đổi thế giới: cái viết của ông, ông coi chỉ là chuyện “khá tầm thường... một cách tổ chức lại những chữ trong tự điển, hoặc là tổ chức lại những cuốn sách người ta đã đọc qua.”[*] Ông xuất bản tiểu thuyết đầu tay Les Choses năm 1965 và đoạt giải Renaudot. Tiếp sau là hai truyện kể giọng điệu rất khác nhau, Quel petit vélo à guidon chromé au fond de la cour? (1966) và Un homme qui dort (1967). Ông tham gia OuLiPo[**] năm 1967 và trở thành một trong những người sáng tác mạnh nhất của nhóm.
Perec không có một đặc điểm, ông có những đặc điểm: bởi vì sách ông ra đời không có cuốn nào giống cuốn nào. Nếu phải tìm và ghi ra một số nét gì đó ở Perec, hãy nói tràng giang về tính chặt chẽ trong hình thức, cái thú vui tưởng tượng, trò chơi chữ và những trò chơi về nghệ thuật thơ ca, chuyện đời riêng gắn với thời đại, và những kiểu uốn chữ riêng ông khám phá và... chơi một mình: cuốn La Disparition (1969) tuyệt đối không có một chữ e, cuốn Les Revenentes (1972) hoàn toàn không có những nguyên âm a, i, o, u, mà dành độc quyền cho chữ e ấy... W ou le Souvenir d’enfance (1975) được coi là tác phẩm tự thuật quan trọng (những chương về ký ức tuổi thơ xen kẽ với những chương truyện hư cấu) mà những mảnh rời có liên hệ tới 124 giấc mơ trong La Boutique obscure (1973) và sau đó là những ký ức hoài niệm trong Je me souviens (1978). Qua lối quan sát tinh vi, diễn tả sắc bén, đời sống thường nhật đi vào tác phẩm của ông muôn hình muôn vẻ, và dưới nhiều hình thức: sân khấu, truyền thanh, nhất là điện ảnh. Giải Médicis 1978 được trao cho tiểu thuyết La Vie mode d’emploi đánh dấu bước quyết định cho một sự nghiệp văn chương có một không hai của Georges Perec. La Vie mode d’emploi (mà ông để là 'romans', thay vì 'roman') gồm hơn 100 câu chuyện đan dệt với nhau liên hệ tới những người ngụ trong một chúng cư lớn nằm trên phố Simon-Crubellier, Paris — hình ảnh gợi hứng cho Perec là bức tranh (vẽ theo kiểu bỏ mất mặt tiền) một chúng cư ở New York của họa sĩ Saul Steinberg.
Ông mất vì bệnh ung thư ngày 3 tháng Ba năm 1982 ở Ivry, giữa lúc chỉ viết tới chương thứ mười một một cuốn sách khác hẳn những cuốn sách trước, “53 jours” (mà ông gọi là tiểu thuyết trinh thám) — giống như nhân vật Percival Bartlebooth trong La Vie mode d’emploi chết trước khi hoàn thành 500 hình chắp nối của mình, và có lẽ không khỏi làm ta nghĩ đến cái chết giữa lúc cuộc tìm kiếm chưa đi đến đâu của giáo sư Vincent Degraël trong Chuyến đi mùa đông...
_________________________ [*]Chuyện trò với Jacques Bens và Alain Ledoux, trong Jeux & Stratégie, số 1 (1980). [*]OuLiPo (Ouvroir de Littérature Potentielle) là tên gọi một nhóm những nhà văn trong và ngoài nước Pháp, cơ sở đặt tại Paris, được thành lập năm 1960 do sáng kiến của Raymond Queneau và François Le Lionnais, qui tụ một số nhà văn nổi tiếng, trong số có Harry Mathews (Mỹ), Italo Calvino (Ý). OuLiPo chủ trương tìm cách mở rộng văn học bằng cách vay mượn những mẫu hình thức từ những lĩnh vực khác như toán học, luận lý học hay môn đánh cờ, đồng thời khai phá những tiềm năng sáng tạo từ các qui luật hình thức, và chuyên về những phép đảo chữ, những từ hay cụm từ có thể đọc xuôi ngược đều như nhau, những trò chơi chữ toán học, và những kiểu đố chữ khác nhau. |
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021