Raymond Radiguet ra đời ngày 18 tháng Sáu 1903 ở Saint-Maur-des-Fossés, Seine – một trạm khí tương đối gần Paris, lớn lên giữa Thế chiến I, và bầu khí hậu phương nơi đây đã ảnh hưởng ít nhiều đến cái viết của chàng thanh niên tuy thời niên thiếu cũng như việc học hành không để lại nhiều dấu vết đáng ghi nhận, trừ chuyện cậu học sinh bỏ học từ năm 14 tuổi, nhưng từ mười tuổi đã đọc ngấu nghiến hết những sách văn chương trong thư viện gia đình (các nhà văn thế kỷ XVII và XVIII, Mme de Lafayette, rồi Stendhal, rồi Proust, và Verlaine, Mallarmé, Rimbaud, Lautréamont...), làm thơ, và cuối cuộc đời quá ngắn ngủi đã lưu lại không ít những giai thoại hấp dẫn – và trên tất cả, là những kiệt tác.

 

Không chắc cậu bé Raymond đã thừa hưởng một phần nào bàn tay vẽ vời của ông bố vốn là một hoạ sĩ chuyên vẽ ký hoạ, từ rất sớm Radiguet đã bắt đầu vẽ và viết, trước khi lên sống ở Paris. Năm 16 tuổi Radiguet đã là thành viên của hai nhóm Dada và Lập thể, thường xuyên lui tới khu Montparnasse, trở thành bạn văn nghệ thân thiết của Jacob, Reverdy, Salmon, các hoạ sĩ Picasso, Modigliani, Hugo, Gris, các nhà soạn nhạc trẻ như Auric, Poulenc, Honegger, Milhaud... và được Jean Cocteau khuyến khích và bảo trợ. Ông từng cộng tác với nhiều tờ báo như L’Eveil, L’Heure, Le Rire (ở vai trò thư ký toà soạn), các tạp chí Sic và Littérature, cùng với Louis Aragon, André Breton, Tristan Tzara và Philippe Soupault.... Tác phẩm đầu tay của Raymond Radiguet là Les joues en feu, tập hợp những bài thơ viết năm chàng thanh niên mới chỉ mười lăm tuổi, xuất bản năm 1920 (Jean Hugo minh hoạ), mang nhiều ảnh hưởng siêu thực, hướng về những giấc mơ và với một lối viết tự phát – tuy người đọc nhận ra ngay một thứ thơ ca vượt mọi trường phái, có khi hướng ngược về truyền thống thơ cổ điển, nói đúng là tân cổ điển thuộc thế kỷ XVIII. Năm 1920 Radiguet chuyển về sống trong làng đánh cá Carqueiranne gần Toulon, sau đó lại chuyển qua Piquet là nơi chàng thanh niên khởi sự viết Le diable au corps, cuốn tiểu thuyết đã làm nên tên tuổi của chàng, đồng thời cũng là một trong những tác phẩm thời bấy giờ đã làm dấy lên một làn sóng phê phán khá gay gắt. Cuốn sách (trước khi xuất bản đã được Jean Cocteau “tiếp thị” khắp các phòng khách văn chương và các xưởng vẽ ở Paris) là lời kể của nhân vật chính mười lăm tuổi, câu chuyện là quan hệ dan díu của cậu học sinh với một phụ nữ trẻ mười chín, ngay sau ngày người chồng mới cưới ra mặt trận – những hoàn cảnh ái ân và xung đột dẫn đến cái chết của cô này sau khi sinh con... Năm 1921 đánh dấu tác phẩm thứ hai, tập thơ Devoirs de vacances, cũng là năm xuất hiện vở kịch Les Pélicans, được Georges Auric viết phần nhạc. Tác phẩm sau cùng của Radiguet là Le Bal du Comte d’Orgel, xuất bản năm 1924, sau khi ông mất ngày 12 tháng 12,1923 vì bệnh thương hàn và được chôn tại Nghĩa trang Père-Lachaise, cũng là một câu chuyện tình hay nói đúng là ngoại tình đầy âm thanh và cuồng nộ. Hầu hết các tác phẩm đã xuất bản của ông[*] đều được dịch qua nhiều thứ tiếng, có cuốn như Le Bal du Comte d’Orgel còn có ít nhất là ba bản dịch Anh ngữ khác nhau. Một trong những câu chuyện được nhắc nhở về con người của Raymond Radiguet, ấy là đúng ba ngày trước khi chết, ông nói lời cuối với Jean Cocteau (là người viết một lời tựa rất cảm động, coi lại bản cuối cuốn Le Bal du Comte d’Orgel trước khi chuyển cho nhà in và có “nhúng tay đáng kể vào bản thảo này”): “Anh nghe đây, tôi có một chuyện khủng khiếp cho anh biết. Trong ba ngày nữa, những chiến binh của Thượng đế sẽ bắn chết tôi...”

 

Năm 2003, kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Raymond Radiguet, nước Pháp đã tổ chức một cuộc hội thảo lớn qui tụ những cây bút chuyên môn nhất từng có công trình nghiên cứu về nhà văn - nhà thơ này. Chỉ dùng một chút “nhận thức toán học”, chúng ta cũng có thể đoán không thể nào có mặt ở cuộc hội thảo này một nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ hay hoạ sĩ từng lui tới với Raymond Radiguet.

 

 

Bìa cuốn sách kỷ niệm 100 năm Raymond Radiguet, xuất bản năm 2005, nhân cuộc hội thảo 2003.

Chú thích:

trên sợi dây những đồ vải ca múa

áo sơ mi tay ngắn đưa

cánh tay cho tôi

------------------

“Vénus lộ chân tướng” dịch từ nguyên tác “Vénus démasquée” trong Raymond Radiguet, Les Joues en feu (deuxième série), Poèmes anciens ou inédits, 1917-1921 (Bernard Grasset, 1925) – in lại trong Raymond Radiguet, Œuvre poétique (La Table Ronde, 2001). “Bài thơ”, “Bài thơ” và “Bản đồ” dịch từ nguyên tác tiếng Pháp “Poème”, “Poème” và “Plan” trong The Cubist Poets in Paris – An Anthology, do L.C. Breunig biên tập, French Modernist Series (University of Nebraska Press, 1995).

 

 

Hình trên: Tái tạo một bản litho Raymond Radiguet do Valentine Hugo (1887-1968) vẽ năm 1921.