|
|
Chữ “Tình”
|
|
Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường
LOUIS ARAGON
(1897-1982)
Louis Aragon sinh tại Paris năm 1897. Theo học y khoa, năm 1917 ông gặp Breton ở bệnh viện Val-de-Grâce lúc cả hai được bổ về đó với chức vụ y sĩ phụ tá. Aragon là hiện thân bậc nhứt của loại công tử nổi loạn, đã được/bị nhóm thi sĩ siêu thực mệnh danh là "Ông 2000 cà vạt". Trong thế chiến thứ nhứt, vào năm 1918 ông có ra chiến trường trong vòng hai tháng. Từ 1919 đến 1922 ông tham dự phong trào Đa-đa. Sau đấy dự vào phong trào Siêu thực: hoạt động cho hai tạp chí siêu thực Littérature (1919) và Révolution surréaliste (1921) cùng với Breton, Éluard và Soupault. Đối với Aragon, một nhà thơ "en mouvement" ("chuyển động") — theo lời nhà thơ cộng sản và đồng tính luyến ái Jean Ristat, đệ tử kiêm người thi hành di chúc của Aragon, cũng là tác giả thi phẩm tân hình thức Đoản khúc để giục giã xuân đến vội ("Ode pour hâter le printemps"), một bài thơ "trường giang" gồm 26 khổ thơ dài — chính trị dấn thân là điều tối cần, khiến Aragon rời bỏ hàng ngũ siêu thực trong năm 1932. Aragon bắt đầu viết các cuốn truyện hiện thực xã hội chủ nghĩa: Les Communistes (Những người cộng sản, 1949-1951), nhưng vẫn làm thơ ca ngợi tình yêu của ông dành cho vợ là nhà văn nữ Elsa Triolet, Cantique à Elsa (Thánh ca Elsa, 1942) và Les Yeux d'Elsa (Đôi mắt Elsa, 1942), mặc dù ông là một người đồng tính luyến ái. Trong thời kỳ nước Pháp bị chiếm đóng, ông đã hăng hái tham gia phong trào kháng Đức để cứu quê hương.
Nguyễn Đăng Thường
_____________
CHỮ "TÌNH"
Một tối Luân Đôn
Tôi bước trong sương mù vàng của tháng hai
Một mình với mối tình chớm nở
Nàng đến hay không
Và trong nôn nóng tôi thả không ngừng những bước chân mình
Cạnh những bóng ma
Chào Bác sĩ Johnson chào George Borrow
Và Moll Flanders[1] lang thang trên bờ Tamise
Anh đã bảo thế nào Shelley về cái thành phố này
Hell is a city much like London a ngược lại
Nhưng anh có thấy đêm tối có thấy địa ngục rồi hay chưa
Nó có nhiều phong cảnh để những tội ác sử dụng đến thế kia ư
Ôi cảnh sắc của Marylebone Road
Những con phố vắng lặng nơi người ta đã tẩy sạch hết những vết máu
Tôi thầm nhủ Ô lạ thay
Cái lạnh của Érèbe Nhưng mà
Đâu rồi những ánh lửa ngày xưa
Bất chợt mặt trời nổ tung
Một cây đuốc trên đường phố
Thiên hạ túa chạy với những đôi ủng bông gòn
Về buổi bình minh giả mạo
Trong sự chuyển vận những cái thang và những xô nước
Chúng ta tất thảy là bao nhiêu người khi đồng hồ điểm nửa đêm trước toà cao ốc bốc lửa
Những động tác múa may siêu thực của lính cứu hoả và những con búp bê cháy rực trên tay họ
Các bóng ma trên vỉa hè chuyện trò bằng giọng cockney[2]
Mụ ăn mày diễm lệ dưới lớp đăng-ten lem luốc và chiếc lông chim cài trên mũ
Nhà thuyết giáo của những ghế băng trong Hyde Park
Một chú Chiệc của East End từ trong truyện Sherlock Holmes bước ra
Đám đông vô hình tiếng khóc nấc và tiếng xôn xao
Chúng tôi chứng kiến cuộc tranh tài giữa vòi nước và tia lửa
Ai đã chết thiêu ở đây trong đổ vỡ những vách tường
Tiểu thuyết bị gián đoạn Bán buôn
Bóng tối và lửa xoá nhoà những nguyên tắc xã hội
Gia vị vải vóc và gì gì nữa hả
Người ta chuyền tay nhau con bé Doritt[3] bất tỉnh
Tất cả sẽ luôn luôn là một cảnh tượng trên sân khấu à
Và chỉ là cảnh tượng thôi mà
Một cảnh tượng Ôi các nhân chứng mù loà một câu chuyện để sau này kể lại
Khi đã quá xa những đổ nát và ngôi nhà đã được tái dựng
Và ở tầng trệt
Một tửu quán với bia ale y hệt
Và khác lạ chỉ là bài ca
------------
Nguồn: "Le mot 'Amour'" trong thi tập Le roman inachevé, nhà xuất bản Gallimard in lần đầu tiên năm 1956 và in lại trong tủ sách Poésie / Gallimard năm 2003.
_________________________
Chú thích của người dịch:
[1]Moll Flanders, nhân vật nữ chính trong cuốn truyện Moll Flanders (1722) của Daniel Defoe — cũng là tác giả cuốn Robinson Crusoe (1719) lừng danh. Moll Flanders đã được rút gọn từ cái nguyên tựa rất dài, cho thấy một phần nội dung: The Fortunes and Misfortunes of the Famous Moll Flanders, Etc. Who was born in Newgate, and during a life of continu'd Variety for Threescore Years, besisdes her Childhood, was Twelve Years a Whore, five time a Wife (whereof once to her brother), Twelve Year a Thief, Eight Year a Transported Felon in Virginia, at last grew Rich, liv'd Honest and died a Penitent Written from her own Memorandums. (Tạm dịch: Những Thăng Trầm của nàng Moll Flanders lừng danh, V.v. Sinh tại Newgate, và trong suốt cuộc đời Sáu mươi năm Sóng gió liên tục, kể luôn tuổi thơ, là Mười hai năm làm Điếm, năm lần làm Vợ (một lần cho anh ruột), Mười hai năm hành Nghề trộm cắp, Tám năm tù lưu đày ở Virginia, cuối cùng đã Phú quý và Hoàn lương và Sám hối khi lìa đời Viết theo Hồi ký của nàng.) [2]"Cockney" là giọng nói đặc biệt của người bình dân trong khu phố East End của Luân Đôn, được kịch tác gia George Bernard Shaw bất hủ hoá và thi vị hoá trong vở thoại kịch Pygmalion (1916) hiện đại hoá một huyền thoại cổ Hy lạp, được Alan Jay Lerner và Frederick Loewe viết lại thành ca kịch My Fair Lady (1956). My Fair Lady đã được chuyển thành phim màu rực rỡ vào năm 1964, với Audrey Hepburn tuyệt vời trong vai Eliza Doolittle. Eliza là một cô gái mồ côi mẹ, người cha nghiện rượu, làm nghề khuân vác mướn trong chợ Covent Garden (East End). Eliza kiếm sống với nghề bán các bó hoa thơm nhỏ để phụ nữ cài áo, trước cửa hí viện opera Convent Garden , hoa lượm mót trong chợ hoa. Eliza muốn thoát ly giai cấp nên đã tìm tới nhà giáo sư ngữ âm Henry Higgins xin ông giúp cô sửa đổi giọng nói "quê mùa ngọng nghịu" để trờ thành một tiểu thư khuê các "nhả ngọc phun châu"! [3]Cô bé Little Doritt là nhân vật chính mà cái chết bi thương đã làm rơi lệ nhiều độc giả ở thế kỷ 19 (và rơi cười vài độc giả ở thế kỷ 20, vì nó quá "cải lương"), trong cuốn truyện phơi-tông Little Dorritt (1855-1857) của Charles Dickens. |
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021