Một mai, khi má trút hơi thở cuối cùng, thì các con đừng cảm thấy mất mát. Ngay khi còn sống với các con đây, má đã hiểu thế nào là yên tĩnh. Má sẽ trở về với sự yên tĩnh đó. Nhờ có sự yên tĩnh trong lòng cho nên má thấy cuộc đời này thật đẹp. Các con của má cũng thật đẹp. Má đã sống và đã thương các con bằng trọn trái tim của mình. Suốt đời, má đã sống cho các con nhiều hơn là sống cho chính mình. Và má không có điều gì phải ân hận hay tiếc nuối trong lòng cả.

Trong các con, có ai còn đang giận hờn con cháu của mình thì noi tấm gương của má: thương yêu và tha thứ. Người trẻ thì lúc nào cũng non dại, mình đừng đòi hỏi nhiều nơi con cháu mình. Các con cứ việc thương yêu con cháu mình cho hết lòng thì thế nào chúng nó cũng lớn lên. Một trái cây phải đi từ sống tới chín muồi, chứ không thể nào ngược lại được. Vậy thì các con phải lo lắng cái gì? Càng lo sợ, mình càng làm hư chuyện. Các con hãy tin tưởng nơi con cháu mình như là má đã thương yêu và tin tưởng các con vậy.

Không còn má, đôi khi các con sẽ cảm thấy bơ vơ. Có khi, các con hỏi: “Má mình đang ở đâu?” Các con đừng tìm má ở một nơi chốn xa xôi nào cả; khi nào có sự yên tĩnh trong lòng thì các con gặp lại má. Má trở về với sự yên tĩnh. Má đã trở về nơi đó trong khi má đang còn thở, còn đi, còn biết ngắm cảnh mặt trời mọc thật đẹp. Sự yên tĩnh đó cũng đang có mặt trong mỗi chúng con. Trong đời sống, các con nên bớt bận rộn để tập quay trở về với sự yên tĩnh ở nơi mình. Nơi đó, sự sống không hề vắng mặt. Chính sự bận rộn mới làm cho chúng ta quên sống.

Má không mất đâu hết. Má là sự yên tĩnh trong mỗi chúng con. Khi nào trở về được với sự yên tĩnh, là con lại thấy má. Mình sẽ cùng nhau đặt những bước chân thật bình an ở trên một con đường làng nhiều hoa thơm cỏ lạ. Mình sẽ hướng đôi mắt về những áng mây tím, vàng, hồng, đỏ khi mặt trời sắp lặn mà cảm thấy thật là hạnh phúc. Má sẽ không bao giờ xa cách chúng con cả.

Phải có thời giờ các con ạ. Thời giờ của các con cũng sẽ là thời giờ của má. Và đó cũng là thời giờ của sự sống. Thời gian không phải là một cái gì riêng tư như chúng ta vẫn thường lầm tưởng. Khi má có thời gian cho má thì cũng có nghĩa là má có thời gian cho các con. Má đã dành thật nhiều cơ hội để sống, hạnh phúc và nhất để khổ đau với các con. Má đau khổ với từng đứa con một. Từ khi còn nhỏ, các con dễ thương nhưng cũng đã mang lại cho má nhiều ưu phiền. Nhưng rồi má tìm ra một khoảng không gian yên tĩnh ở trong lòng mình. Chính nhờ không gian đó mà má ôm được tất cả các con thân yêu của má.

Má nhận ra là khi sống cho các con thì má rất hạnh phúc. Thật ra thì không hề có khoảng cách giữa má và các con đâu. Khi nào các con hạnh phúc thì má hạnh phúc. Ngày nào má cũng nghĩ đến các con và ôm từng đứa một vào lòng. Má hiểu khổ đau là gì, nên từ lâu má không muốn giận các con nữa. Thỉnh thoảng, các con có giận má, thì má cũng không buồn. Các con sẽ lớn lên từ khổ đau của mình. Má có kiên nhẫn và lòng tin đối với các con. Thương con, người mẹ nào mà không muốn cho các con của mình có đầy đủ tiện nghi và sung sướng. Nhưng má đã sáng ra một điều: con người chỉ có thể hạnh phúc thật sự khi hiểu được một cách sâu sắc khổ đau là gì.

Các con có thể mong mỏi, sau khi chết, mẹ của mình sẽ được lên thiên đàng, hay về miền cực lạc. Nhưng má sẽ không đến những nơi đó đâu con. Má ở lại đây với các con. Các con ở nơi đâu thì má ở nơi đó. Từ lâu, tâm của má không còn hướng về thiên đàng hay cực lạc nữa. Với má, thiên đàng chỉ có thể được sanh ra từ khổ đau của con người. Khi nào mình nhìn thấy khổ đau của mình và của người, biết chăm sóc và thương yêu mình và những người khác thì mình đang ở trong thiên đàng. Nếu các con thông cảm và thương yêu nhau, thì thiên đàng nằm ngay trong gia đình của mình. Lúc đó, má sẽ mỉm cười. Vậy các con muốn cho má siêu thoát, thì chỉ cần hiểu khổ đau của nhau, đùm bọc lẫn nhau. Các con sống như vậy thì thế nào tâm của má cũng được nhẹ nhàng.

Cuộc đời của một con người đi qua mau thật. Mới ngày nào đó, má còn là một cô bé nhỏ, vui chơi cùng các chị ở trong nhà của ông ngoại. Má và các dì hay nghịch ngợm, nên ông ngoại la rầy và thỉnh thoảng còn cầm roi để đánh. Má và các dì cứ chạy vòng quanh cột nhà để né những đường roi của ông ngoại. Ông ngoại vừa la, vừa đánh nhưng chỉ đánh vào cái cột nhà mà thôi. Tấm lòng thương con của người cha, bây giờ nghĩ lại mà thấy cảm động. Tình thương đó, má truyền xuống cho các con. Trong tình thương, lúc nào cũng có một ít khổ đau. Má đã hiểu điều này nên không còn trách móc các con chuyện gì nữa cả. Khi các con khổ đau vì con cái của mình thì đừng vội trách móc. Trên trần gian này, các con sẽ không tìm ra cha mẹ nào mà không khổ đau vì con cái. Các con sẽ thấy bình an hơn khi nhận ra khổ đau, và biết cách chăm sóc khổ đau của chính mình và của những người trong gia đình mình. Thương chứ đừng trách móc, nhé các con.

Má không phải là một nhà văn, mà là một bà mẹ. Những lời của má quê mùa, mộc mạc. Khi nào rảnh, các con đem thư này ra đọc. Và như vậy, các con cũng thấy má đang ở bên các con. Nhìn những đứa cháu còn nhỏ dại, mong manh, má thấy thương không bút nào tả được. Nhưng má phải ra đi, vì không ai có thể sống hoài. Má không muốn các con khóc lóc trong giờ má hấp hối. Sự bấn loạn của các con sẽ không làm cho tâm má yên tĩnh hơn. Hay nhất là các con ngồi quanh má, nắm tay nhau và cùng niệm danh hiệu của đức Bồ tát Quán Thế Âm. Má thích nghe danh hiệu của Ngài lắm. Đó là vị Bồ tát của đức lắng nghe và lòng thương yêu.

Má thương các con mãi mãi.

Tác phẩm của Lữ đã đăng trên Tiền Vệ: