- canh sinh viên, mì Ấn Độ: thời 76-80 xơi một lần là trọn đời nhớ.

 

- rau muống: bổ hơn cà rốt và mọi loài rau trên trái đất cộng lại.

 

- loa phường: tết 2006, khi sương sớm còn đọng trên nệm cỏ, lang thang Bờ Hồ giữa lòng thủ đô Hà Nội, tôi vẫn còn nghe loa phường quang quác.

 

- Khoa học & Đời sống: tạp san ăn khách hết biết.

 

- bọn cờ đỏ: là nỗi ám ảnh thời cấp III, với mấy đám học sinh cá biệt thì càng; hãi hơn cả là loài cờ đỏ mang trọng trách bảo toàn và nâng cao thành tích phong trào thi đua lớp.

 

- rầy nâu hại lúa nhiệt đới: vào năm 1978 ba mùa liên tù tì làm chới với kiếp nông dân quê tôi; trong đó có anh bạn vong niên vĩnh viễn từ bỏ sự nghiệp lấy vợ.

 

- tất cả cho sản xuất, tất cả vì...: suốt đoạn đường từ nhà trọ đến trường Nguyễn Trãi nơi tôi học, khẩu hiệu đỏ thay đổi theo mùa; tôi thuộc lòng ở cửa miệng và đọc diễn cảm cho bạn bè nghe đầy hứng khởi bằng nhiều giọng khác nhau.

 

- cái nguýt của cô cán bộ mậu dịch: ở đó mà đùa!

 

- xe than dễ để khó đề,...: ca dao thời xe than.

 

- ba khoán, khoán sản phẩm, khoán trắng, ăn chia theo công điểm, đóng công lao động xã hội chủ nghĩa, hai lên ba xuống...: mấy vụ này tôi kinh nghiệm đầy, ai chưa hiểu cứ biên thư để tôi giải đáp thắc mắc. Một kỉ niệm rất đáng rút kinh nghiệm. Trong bài thơ “Những bước chân xa” có câu:

         Ra đi từ nỗi khát của đống rơm hoang

                 từ nỗi trâu già nhớ đất xâm canh

đăng ở tạp chí Thơ. Nhà thơ Khế Iêm qua Mỹ chưa quá độ Tập đoàn sản xuất lên Hợp tác xã N2, chưa thấm đòn hệ lụy bởi hạn từ này, nên đã biên tập nó thành:

                 từ nỗi trâu già nhớ đất thâm canh

Thâm canh thì trâu già nghe tới đã vãi đái rồi nói chi ngồi mà nhớ nhung xa vắng. “Xâm canh” là đất sở hữu hợp tác xã nhưng lại nằm ở diện của xã khác có khi xa đến hơn chục cây số. Mình vẫn canh tác và thu hoạch nó, nhưng tại đó xảy ra muôn vàn rắc rối trong tính công điểm với thu thủy lợi phí, thuế má, v.v... Thuở tôi kế toán trưởng HTX N2 Mỹ Nghiệp, làng có hai mẫu thuộc diện “ruộng xâm canh ăn nước trời” trời ơi này, suốt năm ròng mỗi tuần hai bận họp, vấn đề của nó luôn chiếm mất nửa thời gian. Mà giờ họp HTX của thời xa vắng đó kéo dài cứ đến gà gáy canh một. May mà có cuộc chuyển đổi sang Ba khoán, không thì chả biết bao giờ mới xong buổi họp. Ruộng ăn nước trời thì mỗi năm có một vụ, sướng quá đi chớ, trâu già nhớ thì đúng lí rồi; đó là chưa kể nỗi lòng tha hương thương về cố quận cùng bao kỉ niệm với mấy nàng Pataih nguấy đuôi đon đả, thơ mộng (sai sót này của anh Khế Iêm thuộc vào diện “Chuyện 9 năm mới kể”).

 

- thằng hét, nít hay rút: ý nói Heidegger, Nietszche, Petit Larousse.

 

- đọc báo đầu giờ & họp kiểm điểm cuối tuần: cuộc hành xác dziệu dzàng.

 

- cục gạch: trong các trận đợi mua vé tàu xe hay hàng mậu dịch, cục gạch đóng vai trò then chốt quyết định đến sự thành bại.

 

- xuyên tâm liên: thuốc chữa bách bệnh cho bách tánh.

 

- giống lúa A3: ông chú tôi nông dân thiệt thà, cuối đời chỉ bởi mê thứ giống lúa này mà thành biển thủ công quỹ chín cân tư thóc giống, đành rời ghế thủ kho hợp tác xã, rất thương.

 

- tám lạng tư thịt heo hơi: Đối thoại ngắn: - Cô cân cho tôi tám lạng tư thịt - Đồng chí muốn một cân à - Không, tám lạng tư - Tem phiếu tiêu chuẩn của đồng chí là một cân đây - Tháng trước tôi nói một cân nhưng về tôi cân lại thấy có tám lạng tư nên hôm nay tôi muốn cô cân đúng tám lạng tư...

 

- cách mạng đào lộn hột: cuộc cách mạng dang dở tại tỉnh Thuận Hải (gồm Ninh Thuận, Bình Thuận và Bình Tuy cũ) được phát động rầm rộ vào đầu thập niên 80 .

 

- bê ba xu: hè 75, anh bạn tôi đi họp trên về học tập bà con tuyên truyền khối việc nên và không nên làm, khi bà con hỏi đài VOA là của đế quốc Mỹ không nghe là phải rồi, thế BBC của Anh có được nghe không, đã trả lời nguyên xi: trên nói bbc là bê ba xu.

 

- vài nét về văn hóa Lào: thời xa vắng ấy, các loài sách “vài nét” là mốt.

 

- tàn quân Fulro: quần chúng Chăm có lối biến thái chữ nghĩa rất độc đáo; bà con gọi quý bộ đội là Rau muống, Fulro là Ikan krwak (cá Rô) do có âm tiết sau là RÔ, còn con kên kên chuyên rỉa xác trâu chết là Pataw Lauw (vua Tàu). Thời bọn bành trướng bá quyền Bắc Kinh, dân làng tôi được huy động đóng công xã hội chủ nghĩa thi đua yêu nước bằng cách chặt xương rồng chất lên xe bò lặn lội qua chục cây số đụn cát chở xuống bờ biển Thành Sơn rào ngăn giặc. Giặc Tàu đỏ đâu chẳng biết chỉ thấy năm sau có đội khác đến dẹp mấy nhánh còn sót chưa kịp bị cát vùi.

 

- những đôi mắt mang hình viên đạn: khiếp!

 

- cáp duồn & bệnh giang mai: thì ai cũng biết rồi; riêng anh bạn bộ đội lính tình nguyện thực hiện nghĩa vụ quốc tế phục viên túi rủng rỉnh tiền chung phòng cư xá sinh viên với tôi đã không bị ăn lựu đạn Pôn Pốt nhưng lại dính đạn mấy em đứng đường Nguyễn Trãi đến phải chịu mất cô người yêu có nốt ruồi ở cằm, là chuyện đáng nhớ nhất.

 

- phó tiến sĩ hữu nghị: quốc nạn ảnh hưởng đến mấy đời nền giáo dục Việt Nam, từ giữa thế kỉ XX lan sang tận XXI và nguy cơ còn kéo dài.

 

- VAC: vườn, ao, chuồng.

 

- lốp xe đạp Đồng Nai, bia Phú Thọ, xi măng Phương Hải: là vài đặc sản cao cấp; sở hữu chúng thì mặc sức mà rung đùi.

 

- làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu, ba dòng thác cách mạng: học sinh cấp II thuộc ở môi vừa để trả bài vừa để chuẩn bị cho công cuộc tiến nhanh tiến mạnh tiến vững chắc...

 

- bia ôm & cái lồn: vụ này mãi mở cửa mới rộ, nhưng nó manh nha ngay từ thời xa vắng ấy. Anh bạn thơ dân tộc và miền núi của tôi đã phát biểu một câu để đời: May đất nước mở cửa tụi này mới biết được phong phú và đa dạng lồn như thế.

----------------

Bấm vào đây để đọc tất cả tác phẩm của Inrasara đã đăng trên Tiền Vệ