|
|
Bài ca Giới Nghiêm | Khúc Bosnia
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
JOSEPH BRODSKY
(1940-1996)
Lời toà soạn:
Trong số những bài thơ của Brodksy do Hoàng Ngọc Biên dịch, có hai bài trước đây chúng tôi đã đăng, "Bài ca giới nghiêm" và "Bài ca cho Bosnie" (trong chùm thơ NƠI CHẲNG CÓ GIÊNG, HAI, CŨNG CHẲNG CÓ THÁNG BA, bản dịch Diễm Châu). Hôm nay chúng tôi xin giới thiệu đến độc giả bản dịch Hoàng Ngọc Biên cũng của hai bài ấy nhưng được dịch từ các version dài hơn hoặc có lối trình bày khác. Mời độc giả thưởng thức. —Tiền Vệ
Bài ca Giới Nghiêm
Gửi Wiktor Woroszylsky và Andrzej Drawicz*
Lại một Giáng sinh chấm dứt
thấm đẫm những sọc và sao.
Những bạn Ba-lan của ta ai nấy
đều nằm sau những song sắt,
bị khóa kỹ như những số không
trên một tấm biểu đồ giận dữ:
như một luật lệ qui định
nô lệ đánh ngã toán học...
Những quốc gia đang học qui luật
như một chú bé con nghịch ngợm
khi tên bạo chúa hân hoan
chiêm ngưỡng cái còng.
Mỗi nét bút phóng ra,
dấu trừ biên tập lại dấu cộng
giúp cảnh sát
rút mất một tầng lớp.
Từ một sườn dốc hiểm trở
có một cái gì đỏ tươi thả xuống
trên tuyết Giáng sinh.
Khi nó lăn, bộ mặt của
địa cầu coi xấu hơn,
lỗ chân lông trở thành tế bào,
trong khi các hành tinh lạnh lùng
đưa mắt nhìn, như chính chúng ta.
Gương mặt đói. Ghét bẩn.
Dơ dáy. Những tòa án
nham nhở phân phát thời gian
cho những con người bị bóp
nhưng không nát bởi xe tăng
hay bởi súng ống tàu ngầm
bằng bởi những ngân hàng
chúng ta ký quỹ.
Sâu hơn cả chiều sâu
những ý nghĩ của bạn hay của ta
là giấc ngủ cái chết
trong vùng mỏ Vujek;[1]
cao hơn tiền thuê nhà của bạn
là bàn tay mà mánh khoé
buộc kẻ khác phải cúi đầu —
tựa như khi được chụp ảnh.
Bất lực chính là ngôn từ.
Tuy nhiên nó đánh bại nước mắt
để xuyên qua đường biên giới,
cố gắng với tới,
đối với những trái tim nặng trĩu
của những bạn Ba-lan của ta.
Lại một vụ án bắt đầu.
Lại một Giáng sinh chấm dứt.
1980
Khúc Bosnia** Khi ngươi rót cho mình một ly whisky,
ngồm ngoàm con cá chép, hay kiểm tra đồng hồ,
khi bàn tay ngươi chỉnh lại cái cà vạt,
có những người đang chết.
Trong các thành phố mang những tên lạ lùng,
tơi tả đạn bom, lửa cháy ngất trời,
nói chung chẳng ai hiểu tại sao,
có những người đang chết.
Nơi những xó xỉnh nhỏ ngươi không hề nghe
tới, nhưng lớn vì chẳng có
cơ may cất tiếng la hay nói lời ly biệt,
có những người đang chết.
Trong khi ngươi bỏ phiếu
cho bọn thánh tông đồ mới dạy dân bỏ mặc,
tự bức chế, vân vân. — do đó
có những người đang chết.
Ở quá xa để có thể yêu được
láng giềng/anh em tộc Slav của ngươi,
nơi các thiên thần nhỏ của ngươi sợ không dám bay,
có những người đang chết.
Trong khi các pho tượng bất đồng,
theo cách nghĩ của Cain,[2] lịch sử
do cần lửa đốt lại có khuynh hướng mua
những kẻ đang chết.
Khi ngươi theo dõi các vận động viên ghi điểm,
kiểm chứng tài khoản mới nhất ở nhà băng, hay
hát một bài ru con ngủ,
có những người đang chết.
Thời gian, với ngọn bút lông tàn bạo bén nhọn
tách biệt người bị giết và kẻ giết người,
sẽ tuyên án cái bộ lạc sau
chính là bộ lạc của ngươi.
Khúc Bosnia*** Khi ngươi nhấm nháp ly rượu nhãn whisky,
ngồm ngoàm con cá chép, hay gãi vào đũng quần,
khi bàn tay ngươi chỉnh lại cái cà vạt,
có những người đang chết.
Trong các thành phố mang những tên lạ lùng,
tơi tả đạn bom, lửa cháy ngất trời,
nói chung chẳng ai hiểu tại sao,
có những người đang chết.
Nơi những xó xỉnh nhỏ ngươi không hề nghe
tới, nhưng lớn vì chẳng có
cơ may cất tiếng la hay nói lời ly biệt,
có những người đang chết.
Trong khi ngươi bỏ phiếu
cho bọn công tôn mới rao giảng sự bỏ mặc,
tự bức chế, vân vân. — do đó
có những người đang chết.
Ở quá xa để có thể yêu được
láng giềng/anh em tộc Slav của ngươi,
nơi các thiên thần nhỏ của ngươi sợ không dám bay,
có những người đang chết.
Trong khi các pho tượng bất đồng,
theo cách nghĩ của Cain,[2] lịch sử
do cần lửa đốt lại có khuynh hướng mua
những kẻ đang chết.
Khi ngươi theo dõi các vận động viên ghi điểm,
kiểm chứng tài khoản mới nhất ở nhà băng, hay
hát một bài ru con ngủ,
có những người đang chết.
Thời gian, với ngọn bút lông tàn bạo bén nhọn
tách biệt người bị giết và kẻ giết người,
sẽ tuyên án bọn bè lũ sau
chính là nhãn hiệu của ngươi.
--------------------------------
Chú thích của người dịch:
*
Wiktor Woroszylsky (1927-1996) và Andrzej Drawicz (1932-1997) là những nhà thơ Ba-lan hoạt động trong Công đoàn Đoàn kết bị đi tù chiếu theo Luật Giới Nghiêm ở Ba-lan tháng Mười hai 1981.
[1]
Vujek mine chỉ vùng mỏ than Wujek ở Silesia nơi có bảy người đã bị giết trong một vụ biểu tình ngồi dưới hầm để phản đối Luật Giới Nghiêm nói trên.
[2]
Cain: Một trong hai người con trai của Adam và Eva, vì lòng ganh nham hiểm đã giết chết em trai mình là Abel. Vì thế Cain thường được dùng với nghĩa “tên sát nhân”.
“Bài ca giới nghiêm”: Dịch từ nguyên tác tiếng Anh “A Martial Law Carol” của Joseph Brodsky trong tập thơ To Urania: Selected Poems 1965-1985 (Penguin Books, 1988) – sách do bạn Nguyễn Đăng Thường từ London gửi về Việt Nam năm 1990. Bài thơ trước đó xuất hiện trên The New York Review of Books, số 17 tháng Ba 1983, và đã được đưa vào Collected Poems in English, của Joseph Brodsky (Farrar, Straus and Giroux, 2000) — với một chút thay đổi nhỏ: trong tập tuyển này bài thơ được ghi là viết năm 1981, thay vì 1980 là năm chưa có Luật Giới Nghiêm ở Ba-lan.
“Khúc Bosnia”: Dịch từ nguyên bản tiếng Anh “Bosnia Tune” của Joseph Brodsky in trong The New York Times, 18 tháng 11 năm 1992. Brodsky đã đọc lại và có ít nhiều thay đổi sau đó đã được đưa vào ấn bản Collected Poems in English, của Joseph Brodsky (Farrar, Straus and Giroux, 2000). Người dịch xin giới thiệu bản chuyển ngữ từ nguyên tác “Bosnia Tune”** đăng trên báo năm 1992, đồng thời cung cấp bản chuyển ngữ mới (2000) có những đoạn thay đổi*** từ nguyên tác “Bosnia Tune” — cụ thể trong các đoạn 1, 4 và 8.
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021