thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Đêm khép cửa
 

1

 
Bao giờ cũng vậy
                         một hòn đá ném xuống nước
                                                                   gợn những vòng tròn,
Anh đập cửa mọi nhà
                               đòi giấc ngủ cho em.
Như một bài hát
                        người ta hát mãi không mòn môi,
Em ném cái nhìn
                         vào lòng bàn tay của mình
                                                                một phương trình lượng giác,
Khi người ta tự chiêm ngưỡng
                                           bao giờ cũng là một kiểu tự sát
                                           như em đang đọc thơ anh.
Bởi chính vì em
                       anh khóc
                       anh đập bát đĩa trong nhà,
Chính vì em
                   anh viết những câu gọi là thơ,
Chính vì em
                   anh thắp một ngọn đèn dầu
                                                            khiến đình màn ám khói,
Chính vì em
                   anh nói
                                những gamme thứ du dương
                                bằng một giọng bass hơi buồn.
Nếu không phải vì em
                                mà vì kẻ khác
                                anh đã bôi bẩn những tập giấy đen
                                                                                    dòng dòng chữ chữ,
Nếu không phải vì em                                 
                                mà vì kẻ khác
                                anh đã leo thang xuống thang
                                                                            những câu thơ quen
                                                                            những câu thơ lạ,
Em hãy đập một con muỗi trên tay                                                            
                                                   như một lời trách móc,
Để anh xin trở lại thanh minh
                                            về vệt máu ấy của anh .
 
 

2

 
Khi anh xoè năm ngón tay thật rộng
                                                      để ánh nắng không chật chội quanh người,
Ánh nắng sẽ nói
                        một điệu dân ca mưa phùn lầy lội,
Em sẽ nói
               một màu lạnh tái trên môi,
Khi ấy người ta có học cơ học lượng tử
                                                       có bắn vệ tinh
                                                       có thò tay lên mặt trăng
                                                                                          như thò tay vào túi áo,
Tất cả cũng vì những căn phòng tăm tối,
                                                           do đôi chân quá dài
                                                           mà mỗi ngày còn dài hơn một ít.
Khi ấy người ta có hỏi em
                                      về đêm cuối cùng của một người ăn xin,
                                      về những quả tim không đập nữa
                                                                                      mỏng đi như một tấm bìa,
Em hãy để anh
                      làm trạng sư bào chữa,
Vì những bài thơ bằng đất sét
                                           không dẻo, không đàn hồi
                                                                                  cứ vụn ra như bột,
Trên ngón tay út của em móng dài màu đỏ
                                                              còn lưu lại
                                                              một truyện ngắn Andersen đã tắt,
Vì tấm bìa anh ghi bằng bút sắt
                                              không thể nào xoá được tên anh
                                              như một sự chiêm ngưỡng chính mình.
 
 

3

 
Một bài thơ hay ngàn bài thơ cho một mối tình
                                                                    cũng không đủ,
Anh phải yêu rất nhiều cô gái
                                           để được yêu em,
Anh phải viết
                    rất nhiều những chuyện vớ vẩn,
Chữ này sát vào chữ kia
                                    nóng nực,
Câu này đè lên câu kia
                                    hỗn loạn,
Đập vỡ cả  hai mắt
                            để nhìn em trong ánh  sáng.
Vì thế anh mắc nợ cuộc đời
                                       hàng trăm mối tình lãng mạn.
Anh khóc không chỉ một lần
                                         bát cơm đã vỡ,
Để chắp những mảnh sứ
                                    anh phải nài xin xúc cảm
                                    của những người anh mắc nợ,
Anh thề sẽ gắn lại cho em
                                      nếu  như câu hát ấy không phát điên,
Hay những vỡ
        những nát
        những mảnh bát lang thang
                                                 không cho anh hiểu biết về thân thể của em                                                   
                                                 như một bình nguyên tẻ ngắt.
 
 

4

 
Bức tranh bột màu vỡ khung kính 
                                                 sẽ mất giá một nửa,
Em sẽ mất rất nhiều
                              vì những giọt nước mắt rơi lẻ bâng quơ,
Vì một sắc độ của máu
                                 là tổng số vô hạn
                                                           những trò tai quái của anh,
Vì một tiếng đêm
                         là một con mèo màu tro xám
                                                                   chạy qua và tắt thở,
Vì mỗi kiểu nhìn
                        các cô gái đẹp ngoài phố
                                                            là một nỗi lo âu mới mẻ của em,
                                                            là một trận mưa
                                                                                giáng xuống bảy màu rực rỡ,
Người ta quên không cộng vào một nửa
                                                         cơn gió buổi chiều thổi qua chợ
                                                         giữ giá thị trường đen.
Anh sẽ hỏi cơn mưa ấy về  em 
                                            về sự ghen tỵ của con người,
                                            như một quả me chua làm em nhăn mặt?
Anh sẽ gọi một phím đàn khác
                                            về ngủ trên bàn                                                                               
                                            như một mùa hè bé xíu
                                                                              cô đơn.
Không biết nữa
                      khi trải bàn bày bát đĩa,
                                                        ở trên ghế anh có còn em?
Hay chỉ là
               một cốc nước chanh
               một cái thìa
                                 và một mẩu của mùa hè đã gãy?
Nhưng dù sao
                     múi chanh đã vắt 
                     và cả mùa hè nồng nàn,
Vỡ ra không đủ
                       một dòng chữ tên em,
Vỡ ra không đủ
                       một cái nhìn
                                         của ngón tay chua chát!
 
 

5

 
Thôi ngừng lại
                      những bút pháp rẻ tiền,
                      những hình ảnh vô duyên,
                      những câu thơ bằng gỗ
                                                       đẽo gọt
                                                                  như một cái tủ thờ cổ lỗ,
Hãy cho anh một ngọn khói                                       
                   một ngọn lửa
                                        trong suốt như gương,
Là nụ cười của em
                           chưa vội,
Là bước đi nóng hổi
                           của một nét mặt chưa già,
Là bài thơ
               khi anh gõ cửa
               và em trả lời bằng những chùm âm ngái ngủ,
Khi anh về giữa phố
                             nghe tiếng chậu nước đổ,
                             tiếng răng nanh loài chuột
                                                                   gặm mòn những ngôi sao loạt xoạt!
Và anh thấy em nghịch đất
                                       như một cô bé con,
Văng vẳng ngọn gió câm
                                    khi ánh đèn điện cũng lung lay trước gió
                                    như ngọn nến trên bàn
                                                                     và chiếc đèn dầu thông phong đã vỡ,
Khi anh quên giọng gắt gỏng của cây bút chì
                                                                trên túi áo anh
                                                                                       gãy nát, 
Thôi ngừng lại
                     những giấc mộng hão huyền,
Để kẻ khuông nhạc của bóng tối
                                               vào mắt em!
 
 

6

 
Nếu người ta khóc vì em
                                   anh sẽ cười,
Nhưng nếu em đòi lại cuộc đời anh
                                                  anh sẽ trả,
Vì em là món nợ ban đêm của gió
         là món nợ ban ngày của anh.
Để đón em đến thăm căn phòng lắm muỗi,
                                                                 anh chỉ có hai chén nước trà
                                                                 năm xu đầu phố.
Dẫu sao em cũng là
                             một tấm bìa biết cử động ,
                             hơn hết thảy những tấm bìa chỉ biết kêu
                                                                                        và triết lý!
Dẫu sao em cũng là
                             NGƯỜI
                                        hơn hết thảy những câu thơ và những bức vẽ,
Dẫu sao
              hơn hết thảy những tiếng cằn nhằn,
              khi anh đập cửa mọi nhà
                                                   đòi sự yên tĩnh cho em.
Và còn lớn hơn
                      là một viên đá trải đường,
Em đã biết đọc bài thơ anh viết
                                              bằng một mắt,
Còn mắt kia em đọc trong mắt anh
                                                  mối tình xa xôi nhất
                                                  mà cánh tay anh có thể với được
                                                                                                  trên cành.
Và còn hơn thế nữa
                             em đã xé một nửa
                                                        bài thơ không ngủ,
Sau hết
             là tiếng vòi nước đầu đường lại chảy
             là bàn tay của mỗi người
             là anh của hôm nay
                                           chắp nối với em của ngày qua
                                           để tạo thành một thực thể kéo dài.
 
 

7

 
Anh đưa cho em
                       một ý nghĩ lang thang,
Đó là món quà ốm yếu nhất
                                         em có thể nhận từ anh.
Không gì dễ hơn là đập vào trán mình
                                                       khi tiếng muỗi vo ve
                                                       để thấy giấc ngủ bằng máu,
Và để biết vì sao những ý nghĩ lang thang
                                                            lại không mang màu đỏ?
Em hãy mở bàn tay của mình 
                                           di chỉ mỏng manh,
Khi chân trời trăng lên
                                như một quả chuối tiêu vừa bóc vỏ
                                như chính nó
                                như bây giờ
                                                  mắt em bỏ ngỏ.
Để anh đưa cho em một ý nghĩ khác
                                                    anh vừa đập nát trong đầu,
Vì dẫu sao tặng nhau những ý nghĩ là dễ dàng nhất
                                                                          lại không tốn tiền!
Tảng đá đập ra chỉ là đá
                                    không có hạt
                                    như con mắt đập ra lấy những mảng màu hội hoạ.
Bây giờ hay mãi mãi
                              người ta chỉ khoác áo mưa khi trời mưa,
Còn anh vẫn làm thơ
                               khi  chẳng cần thiết.
Cái áo đã chật
                     không thể lớn hơn theo tầm người đã lớn
                     và đôi chân cứ dài thêm mỗi ngày một ít .
Anh cứ viết
                  dù không có giấy
                  dù không có đèn
                                          viết vào đêm
                                                 vào lửa
                                                 vào dạ dày
                                                 vào em.
Có lẽ tốt nhất là anh ngừng hết thảy
                                                     mọi chuyện đập phá riêng tư,
                       để đập phá những con mắt,
                       để xé nát những bài thơ,
                       để trầm mình trong một giếng buồn
                                                                            sâu thẳm,
Em hãy đến chìa bàn tay
                                   cho cây long não một lẵng thơm đầy tiếng,
Và cho những giấc mơ tối tăm
                                            một nụ cười.
 
 

8

 
Hai bàn tay bắt sang nhau
                                       một mảng màu phi lý,
Hai bóng người ngoài nắng
                                        không thể xuyên qua nhau,
Con số không thể trầm ngâm
                                           như một con chuột,
Anh không thể nhớ em
                                  như một giọng hát,
Em vỡ ra
               trong nước mắt của anh.
Trong chiến tranh
                          người ta trắng hay xanh?
Em vẫn là màu đen tri kỷ của anh
                                                  muôn thuở,
Là mặt trái sáng của tàu lá
                                       cuối đường đập cửa,
Là sợi dây phơi
                       hoang mang,
Là quả đu đủ chín vàng
                                   lăn lóc trên bàn,
Là màu cánh sen
                         của má của môi,
Là ánh mặt trời
                        rực rỡ,
Là trước nhất
                    một bước chân đi về bóng tối
                                                               không ai cản nổi,
Là sau cùng   
                  nổi lên quay cuồng
                                              một vũ khúc đàn guitar chang chói,
Là trở lại hòa bình
                           với tiếng gọi yêu đương.
Đi qua hay dừng lại cũng thế,
                                           người ta thấy em treo trên tường
                                                                                           như một bức vẽ,
Nếu không anh đã chẳng biết mình 
                                                   cũng buồn như thế!
Cứ bỏ đi chín mươi phần trăm là lầm lỗi,
                                                   anh chỉ lấy mười phần trăm cuộc sống của mình,
Nếu như con người chỉ là khách
                                              của thơ anh,
Nếu như người ta chỉ đi qua và lãng quên
                                                            những gì anh viết,
Những gì của em
              cho em
                 vì em,
                           những đài hoa của bóng đêm
                                                                      vô tận.
 
 

9

 
Tối Thứ bẩy
                  lại càng chật chội ngoài đường,
Anh cứ ngồi chờ em suốt buổi
                                          giữa ngã năm,
Uống trà năm xu một chén
                                       nghĩ ngợi linh tinh,
Đến lúc những giọt tanin
                                     đã ngả sang vần điệu,
Anh hát,
            màu trắng của em
                                        đã chết  khô chết rét trên tay,
Em cũng là một mảng trắng
                                         ngà say!
Nước trà vô vị tan trong mắt
                                          một cánh diều đã bị buộc dây,
Rồi thuốc lá sợi đen hay tắt lửa,
                                             người ta không châm cho nữa
                                                                                        chỉ đi qua!
Khóa nhạc bằng gang
                               đè gãy khuông,
Em đánh nhịp cho thơ
                               và nước mắt,
Vì cái nhìn của em
                           đã đánh thức
                           đứa trẻ lương tâm màu tím nhạt.
Quả bàng rơi trên mái tôn
                                      chui vào giấc ngủ
                                                               làm tiếng cồng quá lứa của đêm.
Về mỏi chân
                   không biết mấy giờ?
Một tiếng còi tàu ngoài ga
                                       xoè bàn tay van vỉ,
Em không về
                     trong mái nứa xanh xao,
Đồng hồ vừa vỡ
                        kim giờ quay tít trong đầu,
Là làn môi của sương
                                ướt át,
                                nhợt nhạt,
                                không lời ,
Tất cả là do em không về,
                                      không bao giờ về nữa,
                                      không bao giờ về
                                                                được nữa?
 
 

10

 
Cứ bảo anh buồn
                          như cái cây hòn đá,
Bao nhiêu là nếp nhăn để làm gì
                                               nếu như nỗi buồn không có?
Mọi việc sẽ đi qua
                           như con ruồi bay qua giấc ngủ,
                                                                        tất cả chỉ còn một tiếng vo ve.
Anh không nói về em như một bức vẽ                                 
                                                      hay một bản tình ca cũ kĩ,
Anh không nói về em như người ta vẫn nói
                                                               bằng ánh mắt
                                                               bằng bàn tay
                                                               bằng miệng lưỡi,
Có làm gì                
              nếu những vòng sóng gợn ngoằn ngoèo như rắn
                                                                                   không làm nát tấm gương?
Có làm gì
              nếu như cây cơm nguội không cho hạt tròn
                                                                         để trẻ con thổi bằng ống thủy tinh?
Có làm gì 
              nếu như lọ mực không trong veo khi đã cạn?                                                 
Có làm gì
              nếu như anh nhìn em cái nhìn của giấy
                                                                       khi em đọc bài thơ cạn mực?
Không bao giờ
                      anh yêu em như thế,
Không bao giờ
                      lọ mực ấy đổ khi chưa gặp em.
Đêm nếu không gọi cửa
                                    anh sẽ ngủ đến sáng mai,
Cho giọng soprano của nắng
                                          tràn ngập mắt đêm.
Con vịt không kêu
                            nếu mất vòng áp lục trên cổ,
Anh tàn phá mọi thèm khát của mình
                                                       nếu chỉ tìm ra em trong cơn đói!
Con người không thể giản ước
                                            thành cái dạ dày,
Anh không thể trừ đi tiếng nói
                                            để thành một bàn tay im lặng.
Chính là tiếng nói mà em đã cho anh,
                                                       chỉ vì cái màu xanh
                                                       gần như phát khóc của cuộc đời,
Và dù sao nỗi buồn cũng sẽ tan thôi
                                                    trong tiếng nấc!
 
 

11

 
Kể cũng thật bi kịch
                             với hai bàn tay,
Em đã chuyển thể
                          từ thạch cao trở về với đất.
Pho tượng Vénus Milo
                                kêu chật trong phòng,
Ngày xưa cũng như hôm nay,
                                           Michelangelo hay Rodin
                                                                             cũng hai bàn tay như thế,
Chỉ đục đi
               những phần thừa của đá,
Anh chỉ đục đi
                      những phần thừa của em,
                      để em trở về nguyên thể
                                                           với em thuở nhỏ,
Không phải là phiên bản của những dục vọng câm
                                    mà mỗi tuổi càng biến hình què  quặt,
                                    không lớn được
                                                           chỉ phình ra những phần thừa bằng đất.
Khi kẻ khác cũng như anh
                                      cuồng điên
                                                       thả mồi bắt bóng,
Mà giọng nói của em không rung lên
                                                      tiếng chuông thức tỉnh,                                                                            
Phải làm vỡ trán mình
                                bằng những nếp nhăn cố định,
                                mới đuổi được con ngựa gỗ
                                                                        của tuổi thơ phi như gió!
Em hãy hát nhỏ đủ nghe
                                    trong đi về chợt lạnh,
Chuyến tàu có vào ga hay không
                                               tiếng  còi run lóng lánh?
Giọng hát ấy của em
                              từ giấc mộng không quen
                              lừng thơm như chén mật
                                                                  bầy ong mùa xuân rơi vãi.
 
 
 

12

 
Bàn tay viết
                  nghe chừng đã mỏi,
Gọi lặng im vào vùng tối
                                     của đèn không tuổi,
                                                                 tràn ra ý nghĩ
                                                                 dòng mực chết đuối trong anh.
Anh dằn lòng
                    tìm một âm hưởng thích hợp
                    để kết thúc những điều không thích hợp với sự kết thúc.
Tuổi trẻ không chết
                             cũng như bài hát không kết thúc của anh
                             là món nợ không bao giờ trả được.
Hàng tập giấy hàng đống chữ  cho em
                                                       anh đã viết,
Vinh quang duy nhất
                  đẹp nhất
                                 cũng cho em
                                 là suất bánh mì 225 gram vàng choé,
Anh sẵn lòng
                      đánh đổi những lời khen
                      đánh đổi những vòng hoa
                      đánh đổi những đài kỉ niệm
                                                              để lấy đủ 225 gram mỗi bữa.
Đơn giản như một vũ khúc không màu ấy
                                                             lại chính là màu vàng ròn tan
                                                             của miếng bánh anh ăn.
Không bao giờ anh sống hết phần anh
                                                         trong miếng bánh,
Phần của anh kéo dài
                               những chuỗi mắt của em,
Không bao giờ bài hát kết thúc tiếng vo ve
                                                               trên bàn tay em
                                                               những câu hỏi lượng giác,
Không bao giờ
                    chúng ta từ chối phần bánh của mình,
Vậây mà anh không biết cách hát
                    cho con người có thể trong trắng và cảm thông,
                                                                                   đáng yêu hết mức
                                                                                   của sự trung thực cuối cùng.                       Miễn là đừng từ cao trông xuống như vậy,
                                                           sẽ chỉ thấy anh là một cái đầu
                                                           cúi gục trên hai vai,
Cũng đừng trông nghiêng
                                     mặt cắt mỏng tang
                                     như ngọn nến cháy leo lét
                                                                            đáng buồn!
Sẽ chẳng thấy trái tim
                                  không ngừng hổn hển
                                  như một trận gió lên dốc
                                                                       mệt nhọc,
Sẽ chẳng thấy em
                            đang đọc thơ anh,
Trong mắt,
                  từng mảng sáng vỡ nát của gương
                  là giấc ngủ không tối của em,
Khi những căn nhà suốt dọc đường
                                                    mở cửa...
 
(10/1970)

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021