Điều ta muốn, ông nói, có lẽ

ta đã muốn là một cánh chim, một cánh én

mà ta đã thấy ở mãi trên cao đó, trên miền núi,

và, bản thân ta, ở lại đây

 

dưới bóng ngôi nhà bên sông

nơi con én làm tổ, nơi từ đó con én đã vọt lên.

 

Ta nhớ tới cuộc trở về, nhớ tới lúc

một đêm ấm áp đậu trên sân thượng,

cái cách ta ngồi và nhìn ngắm dòng sông

uốn khúc trên đồng bằng, những nét mơ hồ

của núi non lổm ngổm ở xa xa,

một cánh én, rồi nó đã khuất dạng.

 

Ta lúc ấy đã mỏi mệt và thấy mình

trở lại núi, mỗi lúc một cao hơn,

về với cái thế giới bằng đá đơn độc và trong trẻo này,

đã gặp lại mình trong gió và nhìn ngắm ở bên dưới

cái chấm nhỏ tí teo này.

 

Có lẽ, ông nói, ta muốn nhìn ngắm một điều gì đó

mãi mãi, ngôi nhà ở bên dưới,

cái tổ ấm mà, bản thân ta

đã lìa bỏ

 

và những khúc quanh của dòng sông, những đường nét

của rặng núi, rốt cuộc bất động,

 

cái cách có ở đó này, cái khoảnh khắc khi ta

ta không còn hiện rõ, một điều gì đó

 

ở ngoài ta.

Tất cả những bức phác họa ông đã để lại này -

 

những loạt hình lặp lại không dứt này: những chùm cơ bắp,

những sợi gân, xương và khớp xương, tất cả cái bộ máy

dây trân và đòn bẩy mà một con ngựa

sử dụng để cất bước,

 

và qua cả ngàn nét mỏng mảnh, hầu như vô hình

mờ đi trên giấy, thật dịu dàng: làn da

của những vành tai, những mí mắt, cánh mũi,

làn da của linh hồn –

 

có lẽ trước đấy ông đã muốn biết cách làm

một con ngựa, và đã thấy

rằng ấy là chuyện không thể được,

 

khi điều bí ẩn của một con ngựa lớn dần lên

dưới nét bút của ông,

 

Ông đã vẽ những bức hình đẹp nhất, đã nhìn ngắm chúng,

rồi liệng đi.

 

Ấy đó, năm thế kỷ sau, cũng không cũ,

nó vẫn thế, và sẽ còn thế, một vật gì

có đó, mà tôi đoán, là một cánh cửa hướng về vĩnh cửu.

 

Thế giới ánh vàng tôi đã thấy trong thánh kinh thủa nhỏ,

với Ađam và Evà, Cain và Abel, Abraham và Isaac,

tôi thấy thế giới ấy hiện hữu. Này đây điều bí hiểm:

 

Yêu nhau, ghét nhau, cùng một lúc, hẳn phải là

chuyện phi thường; nhưng thực vậy, ấy là một câu chuyện

bằng đồng xưa ánh vàng, không đầu, cuối,

chả có gì xảy ra, duy những chiếc bóng của hình nổi

động đậy dưới ánh nắng đương chầm chậm xê dịch. 

 

 

 

 

I

 

Chúng hãy thật hiển nhiên,

những lời tôi nói, hiển nhiên

như những chiếc lá mùa hè

 

– rồi tới những ngày tươi đẹp nọ của mờ sương

khi chúng rơi, hay đúng hơn

chúng không rơi,

chúng tách rời, tự đu đưa,

không phải là trên gió, ấy thế nhưng, một thoáng chút gì đó

đã ra sức đưa chúng đi xa hơn,

rồi chúng đậu lại –

 

và hết sức tự nhiên như ngày tàn

của đời chúng, như mùi còn lại

vào mùa đông, của những chiếc lá rụng, của đất.

 

 

II

 

Những lời tôi nói hãy lan ra

như tuyết, như khi

người thức dậy và thấy, a,

 

– chuyện đã diễn ra vào lúc ban đêm,

trong lúc người đương ngủ ở đây,

ngoài kia, thế giới

từng bông từng bông đã

biến thành tuyết im lìm –

 

và chúng hãy ra đi vào mùa xuân

như chúng đã tới, thật tự nhiên,

chúng hãy tan chảy, thì thầm, biến mất.

                                                                       

(1985)

 

 

 

I

 

Và ở đó, qua những hàng kẽm gai, thấy

một phong cảnh rất dễ thương, cũng yên tịnh

như hồi đó.

 

Có lẽ họ cũng chẳng thiếu thốn gì, lúc ấy người ta sắp

đặt họ nằm trên đám cỏ tươi mát này, đưa

họ tới dòng sông yên nghỉ nọ,

 

ở xa xa dưới kia. Người ta sắp –

 

 

 

II

 

Tôi đưa mắt thăm dò cửa sổ của những căn nhà lụp xụp,

những tháp canh, phòng hơi ngạt.

 

Duy có phong cảnh yên tịnh ở xa xa

phản ánh đen thui trong kính cửa,

 

và không có một ai ở phía sau.

 

 

III

 

Sự vắng mặt của những người chết thật là mãnh liệt,

phải tôi đương có đó,

nhưng cả họ nữa,

 

như thể phong cảnh này quàng lấy đôi vai tôi

bằng những cánh tay vô hình của họ.

 

Họ bảo: Chúng tôi chả thiếu thốn gì,

thế giới này chúng tôi đã quên,

 

thế nhưng đó không phải là những cánh tay,

đó là một phong cảnh.

 

 

IV

 

Những tấm hình chụp đã vàng trong tủ kính,

những khuôn mặt họ bị sọ đầu gặm mòn,

những đôi mắt họ đen,

 

họ thấy gì, họ thấy gì?

Tôi nhìn họ, nhưng tại sao.

 

Những khuôn mặt họ đã thuộc về

thế giới, thế giới

câm nín.

 

 

V

 

Vậy thời đây là sự ruồng bỏ,

ở khuất xa trong vùng núi non đây là

chốn vĩnh biệt này.

 

Người ta vừa mới sơn lại trại tập trung, màu han đồng

xanh dịu, cái màu êm mắt

của chiến tranh.

 

Cũng như mới, như thể chả có gì

đã xảy ra, như thể

vẫn còn phải bắt đầu lại.

 

 

 

I

 

Tại sao lại những con chim chết này,

đúng vào lúc này

chúng chết,

 

những con chim trĩ và đa đa, tại sao người ta lại

đặt chúng đó trên gấm, tựa vào những màn nhung,

giữa những trái lật, trái nho, những chiếc ly rót đầy?

 

Ta tưởng mình hiểu, biết.

 

Chung quanh những mí mắt mảnh dẻ này, vẫn

nỗi sợ bị khám phá này, vẫn

niềm hy vọng có thể lẩn khuất

trong đám thạch thảo hay rừng.

 

 

II

 

Và tại sao tất cả cái vô tận này

bãi cát, trời, biển, chốn đầu mút thế giới

mờ xám này?

 

Giá như con hải âu không nằm yên ở đó,

ở góc tấm hình chụp,

hai cánh vươn ra trên cát.

 

Vẫn cái toan tính bay đi nọ,

vẫn niềm hy vọng lẩn khuất kia

trong tất cả màu xám này.

 

 

III

 

Tại sao vậy. Biết cũng chẳng ích gì,

ta quên chuyện đó

 

– bức tranh này, tấm hình này,

cái bàn đầy ắp này, cái bãi biển trống rỗng này –

 

cũng chỉ là những gì ta thấy.

 

Sau khi nỗi sợ bị

khám phá, hy vọng có thể

lẩn khuất, đã biến mất,

 

chúng nằm yên đấy, lúc này cũng chỉ là những sự vật

giữa những sự vật mà thôi.

 

 

 

Ấy không phải là tạc những pho tượng, mà cần phải

«giải thoát chúng ra khỏi cẩm thạch», như thể chúng vẫn có đó

từ muôn thủa,

 

(một nơi chốn, một tháng sáu yên tịnh, trên một hòn đảo trắng

và hoang vu trong một vùng biển biếc-xanh)

 

và thật vậy, ông đã tìm ra một tảng đá tuyệt vời

dưới mặt đá là một bộ máy toàn hảo

những óc não, cơ bắp, trái tim,

 

và không một nỗ lực nào, một vận động nào

từ xưa hay trong tương lai, duy

một thế đứng, sức mạnh thản nhiên

 

của hàng tỷ tinh thể, bản sao

toàn hảo của một buổi thanh xuân.

 

 

 

I

 

Như thể ngôi nhà không còn có đó.

 

– khi một đứa trẻ khóc, nó đã ôm lấy đứa bé

siết vào mình,

vừa hát nho nhỏ vừa than van, toàn thân

biết cách làm, biết cách dỗ dành. Thế là

đứa trẻ nguôi ngoai –

 

và như thế, thật tự nhiên, nó bao bọc chúng ta, chúng ta

đã quên, cái cách nó đã ôm ấp chúng ta

trong mưa, trong gió.

 

 

II

 

Như thể ngôi nhà không còn có đó

 

– khi y mất, y đã nằm

trong căn buồng này, trên chiếc giường này, ở đó

y đã nghe ngôi nhà này hát nho nhỏ

và than van, vẫn những tiếng động ấy

những tiếng động chúng ta cũng vẫn nghe. Thế rồi

ngôi nhà nguôi ngoai –

 

và như thế, thật tự nhiên, rốt cuộc nó buông chúng ta ra,

trả lại chúng ta, chúng ta sẽ bị quên

trong mưa, trong gió.

 

 

 

 

Cũng tựa những khung cửa sổ ở trên cao của ngôi nhà này,

chắn hẳn là như thế, như thế đó.

 

Ấy buổi chiều, ở dưới đó nổi trôi

mấy con vịt trên mặt ao, ở đó trong đám cỏ

con đường mòn khởi sự đường cong chậm rãi

hướng lên cao, khu rừng, đỏ

như một vệt máu đã khô, và trên ngọn đồi

trời, màu xám tuyết, sương mù

và khói. Tiếng ệnh oạng, kêu; mùi

lá rụng và lửa củi,

ấy lạnh lẽo trên mặt, ở đó,

 

lúc này, chắc hẳn là như thế. Và không một ai

còn tản bộ ở đó, để nghe,

để thưởng thức và cảm thấy mọi chuyện ấy. Thế thời

kéo hay không kéo

lớp màn nhung lại?

 

 

 

Bao giờ cũng thế. Ban chiều chúng tới gần

làn nước, ở lại đó, chậm rãi nhìn

qua bờ bên kia của dòng sông.

 

Chúng hết thảy đều khác nhau, thế nhưng, hết thảy

lại hoàn toàn bình đẳng với nhau, và tôi, tôi là

một trong chúng, nhưng cả đôi bên đều không biết là ai.

 

Rồi dòng sông rốt cuộc trở thành quá nhẵn nhụi

quá đen tối, khiến như thể là không nguyên

làn nước, mà cả đến thời gian cũng dừng lại.

 

Chúng uống nước, rồi chìm ngập vào

chính bóng đen của chúng, vào màu đen của làn nước này,

vào màu đen của đêm  tối ở dưới đáy.

 

Thế rồi buổi sáng lại trôi ra, rất nhẹ và

nhởn nhơ, dòng sông qua thung lũng, trong lúc chúng

từng con lại gặm cỏ cho riêng mình tiến tới gần chân trời.

 

Hết thảy vẫn là chúng, và đồng thời hết thảy đều khác nhau,

và kẻ đã như thế là ai, đôi bên đều không biết,

bao giờ cũng thế, rồi cả đến điều đó nữa cũng dừng lại. 

 

 

 

 

I

 

Như với ngay cả nước, đùa bỡn

với ý tưởng là một ngày kia rốt cuộc

ta sẽ biết đó là gì

 

Đó đã là cơn mưa, một dòng sông, một vùng biển,

ở đây là đã, ở đây tôi đã thấy nó

 

và tôi hiện thấy nước mà không biết đó là gì

 

 

II

 

Như nó đã đến, từ vô tận,

nó đã rơi xuống từ trời,

 

đã đi thì thầm trên núi non, và đã bắt đầu

nhảy múa từ con suối tới con suối,

 

trong lúc xoay vòng đã vạch một con đường nơi

dòng sông vắt ngang thung lũng,

 

như nó đã trở thành già nua, chậm rãi và rốt cuộc

đã tìm thấy biển và đã ra đi

 

nơi khoảng mênh mông, nơi chính bản thân.

 

 

III

 

Phải chăng đây là nước? Có lẽ nước là đây,

nhưng không nhìn thấy, không nghe được, phẳng lặng,

 

chứ không phải cơn mưa đang thì thầm, dòng sông

đang xoay vòng luân vũ, biển đơn độc, không,

 

mà là những gì nó đã từng là, lại muốn là,

hiện chưa thành.

 

 

IV

 

Chính ở đó, nhưng chỉ như nước

ở đó, một chốc lát –

 

tôi đã tạo nên những ngọn núi, một dòng sông, một biển

tôi khiến nó rơi xuống, trôi

vào dòng sông, lao mình

ra biển,

 

thủa nhỏ tôi thấy nó trên cát – một chốc lát

chính ở đó.

 

 

v

 

Người ta biết là chính ở đó, nhưng đó là gì.

 

Nó đã nằm trong cơn mưa, nó đã bị

dòng sông cuốn đi, bị biển

khạc lại, đã khô, rạn nứt.

 

Nó đã được viết ra một ngày nọ và bây giờ

là nước hay không bao giờ.

 

 

 

I

 

Buổi sáng khi mọi sự còn thức dậy

và một làn ánh sáng âm u đã nảy sinh

từ các món gỗ gụ, hàng bạc, đồ sứ,

 

khi bánh mì hãy còn thơm mùi bánh mì

bình trà trang trí hình hoa mùi trà và

không khí mùi những người già cả,

 

khi trong im lặng sâu thẳm ở đây

khởi sự tiếng thì thầm, Chúa ôi, hãy chúc lành cho cả

ngày này cho đến tận ngày tàn các thế kỷ, amen.

 

 

II

 

Buổi xế trưa khi mọi sự sẽ còn ở cùng nhau

buổi xế trưa này, những vệt ánh sáng sẽ nhảy múa:

những cánh bướm trong khung cửa kính nhợt nhạt đang phình lên,

 

khi đĩa đựng mứt còn thơm mùi những trái cây,

những chiếc ghế mùi mây, bó hoa trong bình

cây lilas và người đàn bà làm vườn mùi đất,

 

khi trong im lặng thẳm sâu của hàng hiên này khởi sự

tiếng lích kích của kim đan, lại tiếng vò nhàu của tờ báo,

tiếng nghiến rít của rào cửa, tiếng lạo xạo của sỏi sạn.

 

 

III

 

Chiều muộn khi mọi sự vẫn còn mơ

tới ra đi, và tấm thảm đỏ, những màn cửa

bằng nhung màu hạt dẻ mơ tới đêm tối,

 

khi ống vố đã nguội lại vẫn còn thơm mùi khói,

trái chuối mùi da thịt của mình, sữa mùi sữa ấm

trước giờ phút của giấc ngủ,

 

khi trong im lặng sâu thẳm ở đây trở lại

Lời, khép lại cuốn Kinh,

dịu lại các từ và gõ gõ chiếc đồng hồ treo.

 

 

IV

 

Đêm tối khi mọi sự sẽ còn là

chính bóng đen của mình,

 

khi căn buồng còn thơm mùi chăn mền mới,

mùi gỗ cũ và mùi lavande,

 

khi trong im lặng sâu thẳm vẫn thở dài khung cửa

với những ngọn cây cao ngủ vùi trước gió.

 

 

V

 

Cái lúc mà, ta hãy kêu nó bằng

một buổi sáng, một buổi xế trưa,

một chiều muộn, một đêm tối,

 

khi mọi sự bắt đầu lại,

ta hãy kêu nó bằng một ngôi nhà nơi ánh sáng,

các mùi và tiếng động lui

tới,

 

nhưng ấy chính cái chết đang tìm

chữ cho lúc ấy cái lúc mà

tôi – và dẫu nó nói gì chăng nữa,

vẫn là tôi.

 

 

 

 

Bà đặt đôi bàn tay trên lòng bà như

để tìm kiếm một vật gì như để tìm lại mình.

 

Những từ nào bà sẽ trút được từ đấy, có biết bao

là từ, chúng khác nhau thật khó hiểu.

 

Và cuộc đối thoại đã dứt, có một câu chuyện

trên lòng bà, một câu chuyện không lời.

 

Và như thế bà chờ đợi những đứa con đã thất lạc

ngay từ trước khi sinh, khi sống và chết.

 

 

 

Thế thì những tiếng ồn này sẽ là gió,

khi chúng từ nơi chốn của chúng bốc lên,

chúng biến đi, là gió.

 

Ta đã thở và hơi thở của chúng ta cũng tựa như

những tiếng thở dài của cây cối chung quanh nhà,

 

ta đã thì thầm và đôi môi của chúng ta đã thì thầm

như một khu vườn dưới mưa,

 

ta đã nói và tiếng nói của chúng ta phiêu bạt

như những cánh chim trên một mái nhà.

 

Là vì  ta đã muốn tìm ra tên của chúng ta.

Nhưng chỉ có gió biết được nơi chốn

chúng ta ở, nơi đâu và khi nào.

 

 

 

Nếu như tôi có là con chó này, khi

tôi thì thầm với nó rằng thời gian

không còn nữa, rằng nó phải ra đi,

đi tới chốn lúc này nó đi, nơi

từ đó nó đã tới,

 

thì hẳn tôi cũng sẽ chỉ ở yên đó, quá nặng nề

không động đậy nổi một cẳng chân, cái mũi hãy còn đôi chút

hướng tới các mùi, vành tai hãy còn đôi chút

hướng tới những tiếng động, với đôi ngươi trắng dã

có lẽ tôi vẫn còn lang thang đôi chút về phía những chiếc bóng

 

chung quanh tôi, chả nhắc nhở tôi gì hết,

chả tiên đoán gì hết, có lẽ ấy vẫn là cùng một

khu vườn, cùng một ngày, như mọi ngày khác.

 

 

 

Tôi biết rõ ở đó là những khu rừng, những dòng sông,

đồng cỏ, thôn làng, và tôi yêu mến chúng

điều đó, tôi biết rõ.

 

Nhưng bao giờ cũng hơn nữa như lúc này, như

một con chim yêu cái tổ,

không phải là mãi mãi.

 

Tôi thấy những ngón tay nhăn nheo của em trên lan can,

lớp lông tơ xám phất phơ hai bên thái dương em,

và những vết chân chim nơi khóe mắt em.

 

Hỡi em yêu, em có thấy thế giới này mới thật xa và

lúc này thật im lìm, như chả còn gì khác ngoài

những bóng mây chuyển động,

 

em có cảm thấy là em chỉ còn cảm thấy gió.

Sẽ tới một thế kỷ khi chúng ta lại trở thành

chim chóc, hỡi em yêu, như ngày xưa,

 

trước khi tới đó.

 

 

 

Các bà già, đôi khi có thể

mỉm cười trong giây lát, trong giây lát có những khuôn mặt

như những bức tranh xưa.

 

Đột nhiên tôi biết họ đã đẹp biết bao,

tôi đã thèm muốn họ biết bao.

 

Nhưng những gì giờ đây trở lại trên khuôn mặt họ

cũng đã qua, ánh vàng xưa

 

trên cõi đời lộng lẫy này cõi đời hãy còn đó

chỉ là vì ánh sáng kia đã có đó.

 

 

 

Khi tất cả đã trôi đi và chả có gì còn lại,

mi đã hoài công trở lại, mi đã có mặt

từ bao giờ. Không một khoảnh khắc nào mi chẳng thấy

những gì mi đã thấy lại.

 

Nhưng lúc này, mặt trời sững lại trên trời,

dòng sông khô cạn tới xương khô, bốc hơi rồi

làn nước nó đã ru.

 

Hay cũng một điều ấy bằng những từ khác: nếu như đã có một

dòng sông nào từng biết rõ mi tới độ mi biết, thời ấy

chính là ta đó, dòng sông nọ đang có đó lúc này.

 

 

 

Nội ơi nội ở trên trời,

trên bầu trời trắng của tháng Tám,

 

khu vườn này thật mê hoặc, đây là những gì cháu đã trở thành,

đứa trẻ này, trên mặt đất này đây, nội hãy nhìn nó,

 

nội hãy nhìn xem cái chết chả mang đi gì hết,

đã giữ lại tất cả, đã để lại tất cả nguyên vẹn,

 

đã ngừng lại tất cả; con dê với đôi mắt to,

con lừa thiu thiu ngủ, con khỉ trong lưới sắt,

 

ngừng lại: vòng ngựa gỗ màu máu, con sư tử

với cái yên rỉ sét, cái đòn đu tru tréo,

 

ngừng lại: những tiếng kêu tiếng khóc, những mùi dầu và

sắt, những đám bụi dơ bẩn,

 

ngừng lại: con tim đập trong mê lộ

với những tấm gương có tiếng cười của những người lùn và người khổng lồ,

 

ngừng lại: đợt sóng đam mê này nơi thân xác, và

cái cổ họng phồng to phiền muộn ở lối ra,

 

ngừng lại: nội ơi, nội ở trên trời đó,

nội hãy nhìn, đứa trẻ này, trên mặt đất này đây.

 

 

 

Và khi rốt cuộc bất chấp tất cả mùa hè đã trở lại và

khi vậy thời một lần nữa chúng tôi lại đã uống gần dòng sông.

 

Đôi cánh tay ông hãy còn lay động, phía dưới kia, ở thế giới này,

cái cuộc đời gia súc chậm rãi và muôn thủa ở xa xa này.

 

Mỗi người có lẽ phải là một con thú, có lẽ phải chết

vào mùa thu, và tái sinh vào mùa xuân.

 

Hoặc là, mỗi người phải là một dòng sông, tới

không thèm khát ở lại và ra đi không luyến tiếc.

 

Thế thời chúng tôi lại đã uống, kề bên thời tiết,

những câu truyện cổ và rượu mạnh, tuy nhiên mặt trời đã lặn.

 

Và ông ông thiếp ngủ. Là vì thế giới đang thiếp ngủ. Hình thù

đen bên dòng sông, một cái hốc đen trong cảnh sắc.

 

 

 

Mọi người tin rằng chúng ta ở chân trời đây là

một bầy cừu – họ tin thế đó,

 

người ta cũng chẳng phải là chúng ta, người ta cũng không có chữ dành cho

bản thân chúng ta, người ta  còn sống vào một thời khá lâu trước đó,

 

khi con người còn là cừu, chỉ nói

cỏ, đọc không khí, và viết nước.

 

 

 

 

Thế giới mi là một từ kiên trì

một vị thần này khác đã thốt ra mi

và mi đã để cho kẻ kia nói, thế giới

 

thế giới ta nói và ta nhìn thấy đêm tối

thế giới ta nói và ta nghe thấy lặng thinh

thế giới ta nói và ta cảm thấy sự trống rỗng

 

không phải hạnh phúc cũng chẳng phải muộn phiền

mà là đơn độc khiến cho con mắt

lỗ tai và đôi bàn tay chúng ta tràn đầy thế giới

 

hãy nhìn những con ngựa mới lao mau làm sao trên

nhãn giới trước cỗ xe quay cuồng

và đen và trắng vì mù sương

 

hãy nghe những cây vĩ cầm của Haendel

đang hả họng ra sao và ca

và thương tiếc xiết bao cho sự lại-qua này

 

hãy cảm thấy mùa thu lướt đi không một hơi gió

trên làn da của đôi tay mi đang vẫy chào

trong cuộc vĩnh biệt này, cuộc quay về này

 

thế giới ta nói tại sao có cảnh đơn độc này

nhưng hỏi là trả lời, ta

phải khước từ chuyện ấy, phải bắt đầu lại.

 

 

 

Khi tôi còn là ngựa trên một đồng cỏ

 

tôi hẳn đã ngụ cư trong thân xác nó

trong đôi mắt nó, đã nhìn thấy những gì nó thấy

 

rằng cuộc đời này sẽ chẳng bao giờ khởi sự,

sẽ chẳng bao giờ chấm dứt, cũng chẳng bao giờ hồi phục 

 

tôi hẳn đã rời bỏ thân xác nó

những kỷ niệm của tôi còn ở lại trong nó

 

Các người ở trước hàng rào một đồng cỏ và các người

nhìn thấy một con ngựa ở phía bên kia

hãy lại gần, hãy nói với nó, hãy nhìn nó

 

xin cảm ơn, nó sẽ nghe thấy tiếng các người, nhìn thấy các người trước mặt.

 

 

 

Bây giờ khi thế giới này rốt cuộc đã thật cảm kích

tuy vẫn là một thế giới ấy như khi tôi từng biết nó

bây giờ khi tôi không còn biết nó nữa

 

hạnh phúc là một ngày ở bên cái ao này

trên bãi cỏ với cây cối

và những quầng sáng của chúng tới mãi trời cao

 

nơi đây tôi đã là đứa trẻ của thần linh và

của ông tôi – cả hai đều đã chết

hạnh phúc là nguy hiểm

 

làn nước đã ngủ yên lúc chiều buông

nhẵn nhụi quá khiến trời cây và bãi cỏ

truyền sinh dưới mặt đất

 

lo sợ và nhớ nhung cả hai đều đòi

tôi trở lại nơi tấm hình này

tất cả đều chờ đợi, không có gì hết đợi chờ tôi.

 

 

 

Nàng đã nhìn biển và bị cuốn hút,

bị cuốn hút vì quang cảnh này và vì biển

 

tới mức độ cả đến đôi chân nàng

sau này chúng tôi cũng không còn tìm ra dấu vết

 

không còn gì hết ngoài một câu chuyện bỏ lại

nhưng đoạn kết nàng đã mang theo với mình.

 

 

 

 

Ông đã khởi sự trong cái thế giới ngẫu nhiên này, cái mớ lộn xộn

không được ai hiểu này gồm những nét và nét nhỏ tạo thành

chẳng hạn một cái cây

 

ông gọi vẻ đẹp này là vẻ đẹp bi thảm

vẻ đẹp của con người nhìn thấy nó

từ thoáng chốc tới thoáng chốc

 

ông không muốn nhìn thấy cái cách thế giới này

trôi qua, mà nhìn thấy nó mới thật vĩnh cửu làm sao

khi nó trở lại

 

vào đúng cái thoáng chốc duy nhất này khi tan rã

những đường nét của ông, thành một cái cây chẵng hạn

theo công thức riêng của ông

 

ông đã chết và đã thấy tất cả, đã thấy tất cả và đã chết

 

 

 

 

Làm cách nào giải thích tại sao

những gì chúng ta tìm thấy lại không phải

những gì chúng ta tìm kiếm

 

ta hãy để thời gian

đi đâu mặc thích

 

rồi anh sẽ thấy, làm sao đồng cỏ tìm ra gia súc,

rừng sâu tìm ra con thịt, các tầng không, chim chóc

và cảnh tượng tìm ra con mắt chúng ta và làm sao

 

ánh sáng tìm ra điều bí ẩn của mình

 

và như thế mọi sự có lẽ đều đảo ngược

điều đó tôi sẽ giải thích.

 

 

 

Vị tù trưởng lên tiếng và nói:

Các người hỏi dân tộc tôi nơi họ sống,

quả tình tôi không hiểu

 

chúng tôi làm một với đất và đất

làm một với chúng tôi, đóa hoa là em gái chúng tôi,

con ngựa đứa em trai, khí trời hơi thở chúng tôi,

nước máu chúng tôi

 

chúng tôi chỉ là những con người không hơn thế

nơi này khiến chúng tôi đi đi lại lại như một người mẹ

sai khiến, mẹ cho chúng tôi thân xác mẹ và nhận lại

chúng tôi vào lòng

 

chúng tôi biến đi như sương mù bỏ trốn mặt trời

và mặt trời bỏ trốn sương mù, nhưng những người đã chết của chúng tôi ở lại

như cát, như nước và gió, họ yêu nơi chốn của họ

cũng như nơi chốn này yêu mến họ

 

Các người hỏi dân tộc tôi nơi họ sống,

nhưng các người hỏi điều mà dân tộc tôi không có

như cuộc đời không có con người và con người

không có cuộc đời

 

Tôi sẽ nói với dân tộc tôi về câu hỏi của các người

trước khi các người tới để tàn sát dân tộc tôi

và hủy hoại chốn này

 

Tôi không hiểu nhưng những lời của chúng tôi dành cho các người

sẽ tựa như các vì sao,

rồi chúng ta sẽ thấy.

 

Vị tù trưởng tuyên bố.

 

 

 

Hôm nay tôi đã toan viết một lá thư,

một lá thư để hiểu mình và tôi đã làm điều ấy,

hay nói cách khác, tôi đã không làm thế

 

vừa viết vừa nhìn bàn tay tôi

cái cách bàn tay một người lớn này chầm chậm vẽ

những chữ để đọc chúng

 

trong những ký hiệu này một ngôi nhà xuất hiện

có lẽ tôi cũng muốn biết

mình đã cư ngụ tại đâu, để hiểu điều đó

 

tôi đã toan viết một lá thư và tôi đã thấy

những dòng chữ nho nhỏ thận trọng này

những dòng chữ tôi đã học biết trước kia khi còn nhỏ

 

hôm nay tôi hẳn đã ở lại mãi tới lúc này

ở đâu đó

 

 

 

Tối nay tôi muốn nói những điều trong lúc

thực ra chả có điều gì để nói

 

như ánh sáng – muốn giải thích

ánh sáng là gì trước khi sự chết

đưa chúng ta vào đêm tối

 

vào đêm tối trong lúc tôi ra sức suy nghĩ lại

chúng ta em và tôi tối nay

hướng về nhau –

 

nhưng em hãy nhìn những chiếc ly trong tay ta

tràn đầy sát mí tràn đầy ánh sáng.

 

 

 

Trong lúc lịch sử muốn rằng rốt cuộc mọi sự phải được

thuật lại và chấm dứt – nhưng nó bị gián đoạn

 

quả thực, người ta đã thuật đi thuật lại cho tôi

nhưng tôi

 

vẫn còn thấy tấm hình chụp màu xám mịt mờ này

nhưng cỏ vẫn còn xanh hơn cỏ

và hoa ở cây anh đào trắng hơn là hoa

 

nơi khu vườn màu xám này hẳn đó phải là chiến tranh

nơi người đàn ông này, người đàn bà này, đứa trẻ này

nơi lớp cỏ xám này dưới cội cây có hoa màu xám này

 

người ta đã thuật đi thuật lại cho tôi làm sao những kẻ kia

lẽ ra đã phải mất đi, đã phải bị đày đi

trong những toa chở hàng hóa, không bao giờ còn trở lại

 

trong lúc lịch sử muốn rằng rốt cuộc mọi sự phải được

thuật lại và chấm dứt – nhưng nó bị gián đoạn

 

quả thực, người ta đã thuật đi thuật lại cho tôi

làm sao hòa bình đã trở lại

 

nhưng vẫn chưa có tấm hình chụp nào khác hơn tấm hình này

nơi mọi sự vẫn còn có thể xẩy ra.

 

 

 

Có điều gì đó phải xẩy ra khi người ta thiếp ngủ

khi chúng ta nằm dài ra và thiếp ngủ

 

thế thì điều ấy là chi, trong lúc những tiếng cuối cùng

đối với mọi người bao giờ cũng trở nên rõ rệt hơn

trăng sáng, chó ở xa xa, hơi thở dịu êm,

mùi một người đàn ông, một người đàn bà

đêm, đêm và lại nữa

 

điều ấy nói, trong lúc tiếng đêm cuối cùng cũng

đã tắt: đây còn là những cánh tay của chính chúng ta

nơi chúng ta rơi rớt tan tành từng mảnh  trong cái hố

đen tối này, đây còn là chính thân xác chúng ta

 

điều ấy nói, trong lúc không còn chữ nữa

 

có điều gì đó phải xẩy ra lúc này khi chữ

buổi sáng từ từ rạng ra và ấy chính buổi sáng

giữ chúng ta lại với nhau và buông chúng ta ra

hệt như ta nằm đó

 

 

 

Bởi hạnh phúc là một kỷ niệm

hạnh phúc hiện hữu là vì điều ngược lại

cũng hiện hữu,

 

tôi muốn nói điều này: bởi hạnh phúc

nhắc nhở chúng ta hạnh phúc nó theo đuổi chúng ta

và chính vì thế chúng ta bỏ trốn nó

 

và ngược lại, tôi muốn nói điều này:

chúng ta tìm kiếm hạnh phúc là vì nó

ẩn nấp trong kỷ niệm của chúng ta và

 

ngược lại, tôi muốn nói điều này: hạnh phúc

hẳn phải có ở đâu đó chứ không bao giờ là vì

chúng ta nhớ lại điều này điều nọ, chúng ta.

 

 

 

 

 

----------------------

RUTGER KOPLAND là bút hiệu của R. H. van den Hoofdakker, một nhà thơ Hòa-lan rất được yêu mến ở nước ông và coi trọng tại Âu-châu hiện nay. Ông sinh tại Goor năm 1934. Khởi nghiệp từ năm 1968, đến nay đã cho xuất bản mười một thi phẩm, hai tập tùy bút và một tập du ký, ấy là chưa kể những công trình dịch thuật... Các tác phẩm của ông đã mau chóng vượt biên giới, được dịch và đọc ở các nước như Hoa-kỳ, Pháp, Đức, Bun-ga-ri,... Rutger Kopland đã được tặng nhiều giải thưởng về thơ, kể cả giải P. C. Hooft 1988, một trong những giải thưởng văn chương cao quý nhất của Hòa-lan; Giải Thi ca VSB 1998,... Ông nguyên là một giáo sư thần kinh bệnh học tại đại học Gröningen (ở phía bắc Hòa-lan), nay đã hồi hưu và sống tại Glimmen. Thơ ông đậm màu suy tưởng, đòi hỏi sự nghiền ngẫm: những gì ông chỉ thốt nửa lời hoặc những im lặng của ông trong thơ thường “nói” nhiều hơn những gì từ ngữ phơi bày. Và như thế, nhiều khi, trọn cuộc đời của chúng ta đã được biểu hiện qua chỉ một vài hình ảnh chấm phá tuyệt vời!... Tác phẩm toàn bộ về Thơ của ông được in lần đầu vào năm 1999. Bản dịch tiếng Việt các bài thơ của Rutger Kopland dựa trên hai tuyển tập của ông: Songer à partir, Gallimard, Paris, 1986 và Souvenirs de l'inconnu, Gallimard, Paris, 1998. Cả hai đều do Paul Gellings dịch sang Pháp văn. Các bài tùy bút hay “nhật ký” của Rutger Kopland về thơ cũng trích từ hai tập đó. (DC.)