1.

Cô gái mặc áo đỏ đã đi rất xa. Hắn gào lên: Quay lại. Không biết có nghe thấy không, cô gái đã đứng lại. Hắn nhìn con đường vàng úa cát và những mô đất khô cằn, khát. Bóng cô gái chập chờn. Thật sự hắn không biết đây chỉ là hư ảo của cơn mơ hay thực tại. Hắn càng bước tới, cô gái càng xa. Hắn lại gào lên: Quay lại. Dường như cô gái vẫn đứng một chỗ. Em sẽ đi khỏi anh, bởi vì anh muốn thế. Mồ hôi vã ra đầm đìa, hắn cố lết tới. Khát. Khoảng cách giữa hắn và cô gái không thay đổi.

Ông chủ tịch tỉnh bảo: Cậu hát lại cho tôi nghe lần nữa. Hắn ôm cây guitar lim dim đôi mắt, nghĩ tới cô gái đang đứng trên con đường cát vàng úa. Ông chủ tịch tỉnh bảo chưa có một nhạc sĩ nào viết ca khúc về tỉnh mình hay như thế. Cậu muốn gì tôi cũng chiều. Dạ em chẳng muốn gì, chỉ xin được nhìn sông trôi. Tôi hiểu ý cậu, một căn nhà bên dòng sông cho cậu tha hồ mà sáng tác. Đừng bận tâm, tôi sẽ chỉ thị cho bên nhà đất nó làm thủ tục cho cậu.

Ông chủ tịch huyện nâng ly rượu bảo: Cậu hát lại cho tôi nghe lần nữa. Hắn ôm cây guitar lim dim đôi mắt, nghĩ tới cô gái vẫn còn đang đứng trên con đường cát úa vàng. Quay lại đi. Em ơi, quay lại đi. Ông chủ tịch huyện bảo chưa có bài hát nào nói về quê mình hay như thế. Cậu muốn gì? Dạ em chẳng muốn gì ngoài nỗi thương nhớ quê nhà. Tôi hiểu ý cậu. Cắt cho cậu mười mẫu rừng thông để làm trại sáng tác. Tính tôi thích đông vui, cậu phải chia cho mười thằng đồng hương lưu lạc để thỉnh thoảng mình hội hè một tí. Công việc của cậu chỉ là gom đủ mười cái chứng minh nhân dân, mọi chuyện còn lại để tôi giải quyết.

Đứng trước chín thằng đồng hương, hắn tuyên bố: Tao cho chúng mày mỗi thằng một mẫu rừng thông với điều kiện phải xây dựng nhà cửa đàng hoàng, trong cái đàng hoàng của chúng mày phải có cái đàng hoàng cho tao. Nhất trí không? OK.

Hai căn nhà rất đẹp. Hai bến bờ thơ mộng. Em hãy quay lại.

Ông chủ tịch xã bảo: Cậu hát lại cho tôi nghe lần nữa. Tôi không tin ở tai mình. Hắn ôm cây guitar đã cũ, lim dim đôi mắt, nghĩ tới cô gái một mình trên con đường úa vàng cát. Ông chủ tịch xã bảo chưa có bài hát nào nói về quê tôi hay như thế. Cậu phải làm công dân danh dự của xã tôi mới được. Dạ, em chẳng xứng đáng với danh dự ấy. Mẹ kiếp, đâu phải chỉ có danh dự, tao phúng cho mày một đìa tôm hai mẫu được không? Dạ, thất tình em về quê câu tôm.

Cô gái đã thay áo khác. Màu đen trên nền vàng cát úa, bóng cô gái như con thú hoang mạc. Cô đơn và hùng hổ. Thật ra, anh chưa bao giờ muốn xa em.

Ông thứ trưởng bảo: Cậu hát lại cho tôi nghe lần nữa. Tôi muốn nhìn rõ chân dung cô gái trên công trường. Hắn ôm cây guitar, lim dim đôi mắt. Anh không thể sống thiếu em. Ông thứ trưởng bảo biểu tượng sống động và chân thực của ngành cầu đường đây rồi. Cậu muốn gì nào? Dạ, em chẳng ao ước điều gì ngoài việc được đi trên những con đường lộng lẫy của quê hương mình. Được, tôi sẽ bảo lính nó mang tới cho cậu một cái Honda @.

Trời đã nổi gió. Bóng cô gái phần phật trên đám mây. Không có em, đời anh chỉ là một cục bột mốc.

Ông giám đốc công ty nước mắm quốc doanh bảo: Cậu hát lại cho tôi nghe lần nữa. Một sự nồng nàn không thể từ chối. Hắn ôm cây guitar thật chặt, hai cánh mũi phập phồng. Thế giới đã cùng tận. Cuối ngọn gió tàn phai, anh khóc. Ông giám đốc công ty nước mắm quốc doanh bảo tuyệt vời, mùi đàn bà lai láng, hành khúc của nền văn nghệ chấm mút đã khởi sắc, cậu muốn bao nhiêu em cũng được, hãy thỏa thuê với cuộc đời tươi đẹp này.

Ông cán bộ tổ chức lặn lội đến tìm hắn. Tôi chuyển lời của ban chấp hành mời cậu vào hội. Để làm gì? Cậu lạc hậu quá, vào hội cậu mới thấy, nhưng trước hết tôi có thể cho cậu biết, chúng tôi sẽ cho cậu xuất hiện đồng loạt trên một số báo ở trung ương, bảo đảm cho cậu một chỗ làm ổn định để nuôi vợ con, cậu sẽ không còn phải đối diện với sự sợ hãi hay bất cứ một nguy cơ nào trong cuộc sống. Cậu sẽ được thăng tiến. Nhạc của cậu sẽ được hát từ đài phát thanh, truyền hình đến các liên hoan. Cơ hội cho cậu đấy, hãy suy nghĩ và làm đơn gửi cho tôi. Chắc cậu cũng biết, rất nhiều người chạy chọt cửa trước cửa sau mà cũng chưa được kết nạp. Vậy thì, tại sao tôi lại được mời? Chuyện này chỉ có thể nói với cậu đại khái là cấp trên chọn cậu, mà cậu cũng phải tin vào tài năng của mình chứ. Cậu xứng đáng, phải không? Im lặng. Cậu có thích đi nước ngoài không? Tất nhiên, thích. Mỗi năm có vài cái giải thưởng, cũng phải chia cho cậu mới phải đạo, đúng không? Tất nhiên, đúng.

Ông cán bộ trung ương gặp hắn. Tôi có đề xuất này cũng hay lắm, cậu thử nghĩ xem. Dạ, em nghe. Chúng tôi muốn xây dựng một trung tâm ngay giữa thủ đô để văn nghệ sĩ các cậu có chỗ vui chơi giải trí. Chúng tôi muốn cậu về điều hành trung tâm này. Ý kiến cậu thế nào? Thưa anh, nó giống nhà nghỉ không? Thì cũng gần gần như vậy, nhưng tuyệt đối không có buồng riêng. Chúng tôi đáp ứng tất cả những nhu cầu cơ bản. Anh nói rõ những nhu cầu cơ bản là gì được không ạ? Thì đại khái bia bọt, mồi sống mồi chết. Có phân phối theo định lượng tác phẩm, hay phẩm trật không ạ? Không, không, tất cả các hội viên các hội văn học nghệ thuật đều có thể đến. Nghệ sĩ các cậu là tinh hoa của tổ quốc, đúng không? Dạ, em nghe. Các cậu cần phải được đối xử theo một chính sách ưu đãi đặc biệt. Dạ, em mong là như vậy. Ở đấy các cậu sẽ có cơ hội để trau dồi nghề nghiệp, nâng cao nhận thức về sứ mệnh cao cả của mình. Dạ, em nghĩ là như thế. Tôi nói nhỏ cho cậu biết nhé, thậm chí ở đấy các cậu có thể tha hồ đập phá. Dạ, thế thì thích quá. Chúng tôi sẽ cho xây một hàng rào cao năm thước chung quanh trung tâm, bảo đảm tụi bên ngoài có cõng nhau lên cũng không nhìn thấy các cậu làm gì. Dạ, rất an toàn.

Giống như một con dê con, cô gái bứt những đọt lá và cỏ non bỏ vào mồm nhai. Những mùi vị khác nhau trộn lẫn không gây cho cô một cảm giác nào. Cả dạ dày của cô cũng không phản ứng. Nhưng da cô thì đổi màu xanh như cỏ. Cô nghe được sự im lặng của đất đá. Và bởi thế cô biết mình sẽ không chết.

2.

Con vỏi con voi cái vòi đi trước hai chân trước đi trước hai chân sau đi sau còn cái đuôi đi sau rốt. Hội thi vẽ voi toàn quốc. Tất cả mọi công dân hợp pháp đều có quyền tham dự . Ngay sau khi thông báo, có đến chín mươi ba phần trăm dân số cả nước đăng ký tham gia. Ban tổ chức đành phải tổ chức cuộc thi làm nhiều vòng. Vòng chung kết được tổ chức tại Văn Miếu quốc tử giám. Mỗi tỉnh thành một đại biểu ưu tú.

Ngày giỗ tổ, cờ xí treo ngợp trời. Ngọc hoàng thượng đế lầm bầm: Bảo chúng nó vén cờ sang một bên cho tao nhìn. Tiếng trống đồng trang trọng điểm giờ thi. Sáu mươi hai đại biểu đứng dàn hàng ngang, người này cách người kia hai thước. Trên tay mỗi người một tờ giấy và một cây bút chì. Thời gian làm bài hai tiếng đồng hồ.

Dân chúng đứng xem chật tất cả mọi ngả đường.

Các thí sinh liếc mắt nhìn nhau. Thần thái tự tại, không ai để lộ ra ý đồ biểu đạt của mình. Khi tiếng trống đồng vang lên ba tiếng báo hết giờ thi, các thí sinh tiến bước theo hàng ngang hai tay giơ cao bản vẽ của mình lên nộp bài, dân chúng nhất loạt ồ lên kinh ngạc. Tất cả mọi thí sinh đều để giấy trắng. Ngọc hoàng thượng đế tủm tỉm cười, nói với tả hữu: Chúng nó giỏi.

Người quản tượng đập búa lên đầu con voi hét lớn: Làm đi. Làm đi. Con voi đứng quay ngang. Cái vòi đưa ngang. Hai chân trước bước ngang. Hai chân sau bước ngang. Cái đuôi cũng đưa ngang.

Ông chủ tịch hội đặt bài hát trước mặt hắn: Cậu giải thích cho tôi những ca từ này hàm ý gì? Người lạ mặt ngồi hút thuốc quan sát. Hắn thành thật hỏi lại: Những ca từ này là ca từ nào? Cậu đừng giả mù sa mưa, tại sao lại “bông hồng đen”, “mùa thu héo”, “mây hồng tan”… Cậu muốn nguyền rủa ai? Ông chủ tịch hội quẳng cho hắn tờ giấy và cây bút. Viết đi. Viết gì ạ? Cậu lại còn giả bộ ngây thơ, hãy thành khẩn nhận tội. Ai xúi cậu đặt lời như thế? Cô gái đã bỏ đi, tôi ca cẩm cho nỗi buồn của mình. Cậu buồn thì mặc xác cậu, ai cho phép cậu xỏ xiên?

Người lạ mặt đứng lên, nói: Đi theo tôi. Hắn lớ ngớ rồi cũng hiểu người lạ mặt bảo mình. Ông chủ tịch đi kè sát bên nói nhỏ: Cậu thông cảm cho tôi.

Chuyến đi biền biệt bốn năm trời. Hắn được dẫn tới trại giam. Rồi trại cải tạo lao động. Trong bốn năm ấy, không bao giờ hắn hát nhạc của mình, dù bạn tù thiết tha yêu cầu đến mấy. Khi ra tù, hắn chỉ đi chơi đĩ giải khuây và viết ca khúc địa lý, ngành nghề. Mỗi lần viết xong một ca khúc, hắn lại chửi một câu: Địt mẹ thằng nào bảo tao ám thị, ám chỉ.

Thằng hề chui từ dưới mộ lên, hai tay cầm hai quả tạ giơ cao khỏi vai, diễu khắp đường phố, nói: Học tập tao này. Dân chúng thấy điều ấy cũng hay bèn khênh hắn lên. Đám đông biến thành đám rước. Dẫn đầu đám rước có một biểu ngữ bằng vải đỏ, viết: Học tập (tao) là vinh quang.

Hắn ôm cây guitar xuống phố. Đàn bà con gái và trẻ con bu quanh. Anh hát cho chúng tôi nghe đi. Hắn nheo đôi mắt cười tình. Các bạn thích tôi hát gì nào? Cứ hát cái gì anh thích. Không được đâu các bạn. Sao lại không được? Biểu diễn trước công chúng phải có giấy phép, có giấy phép rồi còn phải chờ hội đồng duyệt chương trình, sau đó còn phải thuê điểm diễn. Do đó chỉ có một cách duy nhất để phục vụ các bạn ngay tức khắc mà không cần xin phép ai là tôi phải biến thành kẻ ăn mày. Các bạn có cho phép tôi biến thành ăn mày không? Mọi người hô vang: Tất nhiên là được. Hắn đặt ngửa cái mũ xuống đất, nói: Tùy lòng hảo tâm nhé. Thế rồi hắn hát: “Ra ngõ gặp gái (lấy tay chỉ các cô gái), gái xề vổng mông (tay vỗ mông) xàng xê ứ hự xoay vần nhân gian. Ra ngõ gặp giai (tay chỉ mấy cậu bé), giai tân góa vợ (tự chỉ vào mình) quay mòng ứ hự lòng vòng mua dâm…”. Các bà các cô cười ré lên. Hắn chỉ mỉm miệng làm duyên, hát tiếp: “… ai người ham vui theo tôi ra ngõ hát ghẹo nhân tình hát ghẹo dê con…”. Mọi người quẳng tiền vào mũ hắn. Có một cô gái không mang tiền, cô ngồi vào chiếc mũ. Hắn cúi xuống hát: “Cô em mắc lỡm lão già ầu ơ mắc lỡm mang bầu sợ không?”. Cô gái lắc đầu. Mọi người thích chí vừa vỗ tay vừa gào thét. Giữa lúc ấy hắn phát hiện người lạ mặt đeo kính đen đứng lẫn trong đám đông nhìn hắn. Giái hắn teo lại. Bỏ lại cô gái, bỏ đám đông, bỏ cả chiếc mũ đầy tiền, hắn lủi vào ngõ như một tên ăn trộm.

Ngày 22 tháng 11 năm 2003, đứng trước vành móng ngựa, bị cáo nguyên là một thứ trưởng nói: “Tôi đề nghị thanh tra, nhưng bộ trưởng bảo vướng trên vướng dưới không làm được”.

Hắn chui vào nhà hàng cho khách mua vui. Cây đàn guitar của hắn khi tưng tửng hân hoan khi mù sa nỗi buồn. Người ta bảo hắn hát, hắn hát. Người ta bảo hắn uống, hắn uống. Khi ngồi một mình, hắn ngửa mặt khinh bạc. Thiên hạ đồn hắn có nhiều tác phẩm giấu trong ngăn kéo. Hỏi hắn chuyện ấy, hắn chỉ cười. Bậc cao nhân bao giờ cũng khác thường. Người lạ mặt vẫn nghi ngờ bèn lén lút vào nhà hắn lục lọi. Quả nhiên, trong ngăn kéo nhà hắn có rất nhiều tác phẩm chưa công bố. Người lạ mặt lẩm bẩm: Phen này thì tao cho mày tù mọt gông. Dưới chiếc kính lúp, từng dòng chữ được phóng lớn. Gã đọc thấy tên những tác phẩm sau: Ngợi ca Thăng Long một ngàn tuổi, Chúc mừng thành phố 400 năm, Sài Gòn Olympic mùa hè, Sinh nhật chợ Bến Thành, Mùa hè xanh tình nguyện, Nguyên đán quê hương, Nguyên tiêu lễ chùa, Trung thu rước đèn, Noel dưới đất, Điện Biên Phủ trên trời… Người lạ mặt thực sự bàng hoàng về sự cống hiến của hắn. Bốn mùa xuân hạ thu đông, mọi dịp lễ lạc, quan hôn tang tế, hắn đều có những sáng tạo sâu sắc (sic).

Trong bản báo cáo kết luận đặc vụ về hắn, người lạ mặt viết: Xét vì tinh thần phục vụ không mệt mỏi của nhạc sĩ này, đề nghị: Một, phong hàm nghệ sĩ ưu tú. Hai, tặng giải thành tựu suốt đời của Hollywood.