|
|
Con Gián, kẻ nằm mơ | Con Ếch muốn trở thành con Ếch đích thực | Con Chó muốn trở thành con người
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn,
riêng tặng những người thích viết và đọc truyện cực ngắn.
AUGUSTO MONTERROSO (1921-2003)
Augusto Monterroso sinh tại Tegucigalpa, Honduras, ngày 21 tháng 12 năm 1921; lớn lên ở Guatemala, rồi tị nạn chính trị và sống lưu vong ở Mexico từ năm 1944, và trải qua những thời gian dài ở nhiều nước khác như Bolivia, Chile, Tây-ban-nha, Ý-đại-lợi, và Mỹ.
Augusto Monterroso lừng danh như một “thiên tài của truyện cực ngắn” (el genio del cuento corto),[1] và được xem như một trong những nhà văn lớn nhất và kỳ đặc nhất trong văn chương Mỹ La-tinh thế kỷ 20. Hơn thế, nhiều nhà văn lớn đã ca ngợi Monterroso như một “nhà văn của các nhà văn” (escritor de escritores).[2]
Ông có một tác phẩm được xem là ngắn nhất và nổi tiếng nhất thế giới trong loại truyện cực ngắn. Đó là truyện “El Dinosaurio” [“Con khủng long”], chỉ có một câu ngắn 8 chữ tiếng Tây-ban-nha. Nhà văn kiệt xuất của Ý-đại-lợi, Italo Calvino, trong Six Memos for the Next Millennium [Sáu bài giảng cho Thiên Niên Kỷ Mới (1985)], đã viết:
Tôi muốn biên tập một cuốn sưu tuyển những truyện ngắn chỉ có một câu, hay thậm chí một hàng chữ. Nhưng cho đến nay, tôi chưa từng thấy một truyện cực ngắn nào sánh nổi với cái truyện của Augusto Monterroso, nhà văn của nước Guatemala: "Cuando despertó, el dinosaurio todaví a estaba allí."
[3]
[Tôi xin tạm dịch cái truyện ngắn gồm 8 chữ tiếng Tây-ban-nha này thành 8 chữ tiếng Việt: “Thức dậy, con khủng long vẫn còn đó.”]
Truyện cực ngắn bí ẩn này đã trở thành đề tài cho nhiều luận án tiến sĩ văn chương.[2]
Phê bình gia Dante Liano nhận định về Augusto Monterroso:
Monterroso dạy cho độc giả nhìn thế giới với một đôi mắt khác, đôi mắt đã vỡ mộng và đầy thương cảm của ông: một thế giới không có bi kịch, nhưng phần lớn là đáng tức cười khi tất cả được nói và làm.
[2]
Gabriel Garcia Marquez nhận định về tập truyện cực ngắn Oveja negra y demás fábulas [Con cừu đen và những truyện khác (1969)] của Augusto Monterroso như sau: “Sự 'nguy hiểm' của tác phẩm này là ở cái minh triết tàng ẩn của nó và cái đẹp chết người của vẻ thiếu nghiêm trang.”
[2]
Truyện cực ngắn là loại truyện mà các nhà xuất bản không thích đầu tư ấn hành, vì thế nhà văn chỉ viết vì mục đích văn chương. Monterroso nói: “Tôi là người may mắn nhất. Tôi đã được sống như chính tôi. Tôi đã tránh được những đòi hỏi của các nhà xuất bản.”
[2]
Augusto Monterroso đã xuất bản 8 tập truyện cực ngắn, 9 cuốn tiểu luận, 1 hồi ký và 1 tiểu thuyết. Ông cũng là một dịch giả và đã xuất bản 1 tập thơ của J. M. Cohen do ông dịch sang tiếng Tây-ban-nha.
Augusto Monterroso đã nhận rất nhiều vinh dự cao quý, quan trọng nhất là: Premio Xavier Villaurrutia năm 1975 (giải thưởng văn chương cao nhất của Mexico), Aguila Azteca năm 1988 (huân chương văn hóa cao nhất của Mexico), Premio Juan Rulfo năm 1996 (Mexico), Premio Nacional de Literatura Miguel Angel Asturias năm 2000 (giải thưởng văn chương cao nhất của Gualtemala); Premio Principe de Asturias de las Letras năm 2000 tại Tây-ban-nha, v.v...
Ông qua đời tại Ciudad de México ngày 7 tháng 2 năm 2003, vì một cơn đau tim.
_________________________ [1]Luisa Gutiérrez Villar, “El genio del cuento corto”, Kena, XV, 333 (1977) México, p. 68. [2]Caleb Bach, "Cavilaciones de un minimalista", Américas (1/1/2002). http://www.encyclopedia.com/doc/1G1-82381294.html [3]Italo Calvino, Six Memos for the Next Millennium (Cambridge, Mas.: Vintage International, 1993), 51.
________
CON GIÁN, KẺ NẰM MƠ
Một lần nọ có một con Gián tên là Gregor Samsa* nằm mơ thấy mình là một con Gián tên là Franz Kafka nằm mơ thấy mình là một nhà văn viết về một nhân viên tên là Gregor Samsa nằm mơ thấy mình là một con Gián.
--------
*Trong nguyên tác tiếng Tây-ban-nha của Augusto Monterroso, tên của Gregor Samsa được viết là Gregorio Samsa.
________
CON ẾCH MUỐN TRỞ THÀNH CON ẾCH ĐÍCH THỰC
Một lần nọ có một con Ếch muốn trở thành một con Ếch đích thực, và mỗi ngày nó đều nỗ lực để đạt đến điều này. Trước hết, nó mua một tấm gương và soi vào trong đó rất lâu để tìm cho ra sự đích thực của nó. Đôi khi, tuỳ theo tâm trạng của nó hôm ấy hay giờ phút ấy, nó dường như thoáng thấy sự đích thực, và đôi khi nó lại chẳng thấy gì cả, cho đến lúc nó mệt nhoài và đem cất tấm gương vào trong rương. Cuối cùng nó quyết định rằng cách duy nhất để biết giá trị của chính mình là căn cứ vào ý kiến của những kẻ khác, và nó bắt đầu chải tóc, mặc quần áo vào và cởi quần áo ra (khi không còn cách chọn lựa nào khác) để xem những kẻ khác có công nhận nó là một con Ếch đích thực hay không. Một hôm nó phát hiện rằng điều mà họ ngưỡng mộ nhất ở nó là thân thể của nó, đặc biệt là cặp đùi, cho nên nó bắt đầu tập xoạc chân và nhảy để làm cho cặp đùi càng ngày càng đẹp hơn, và nó cảm thấy ai cũng khen ngợi nó. Và cứ thế nó tiếp tục cố gắng tột bậc, sẵn sàng làm bất kỳ điều gì để được công nhận là con Ếch đích thực, cho đến khi nó đồng ý cho người ta chặt cặp đùi nó ra để ăn và, cay đắng thay, lúc ấy nó vẫn còn nghe họ nói rằng con Ếch này ngon quá, mùi vị giống như thịt Gà.
________
CON CHÓ MUỐN TRỞ THÀNH CON NGƯỜI
Ở thành phố México, trong ngôi nhà của một thương nhân giàu sang với các tiện nghi nội thất và máy móc đủ loại, cách đây không lâu có một con Chó mang ý nghĩ rằng nó sẽ trở thành một con người, và nó cố gắng miệt mài để đạt đến điều này. Sau vài năm nỗ lực không ngừng, nó có thể đi bằng hai chân một cách dễ dàng và đôi khi nó cảm thấy nó sắp trở thành một con người, ngoại trừ sự kiện rằng nó không cắn nhưng vẫn vẫy đuôi bất cứ khi nào nó gặp người quen, xoay ba vòng trước khi nằm ngủ, chảy nước miếng khi nghe những tiếng chuông nhà thờ, và ban đêm nó chồm lên hàng rào để hú khi nhìn đăm đăm vào mặt trăng.
-----------
Dịch từ nguyên tác tiếng Tây-ban-nha: “La Cucaracha soñadora”, “La Rana que quería ser una Rana auténtica” và “El Perro que deseaba ser un ser humano”, trong Augusto Monterroso, La oveja negra y demás fábulas (Madrid: Punto de Lectura, 1969) 51, 55-56, 73.
------------ Đã đăng:
Con khủng long | Con cừu đen | Hai cái đuôi, hay nhà triết học đa nguyên | Nhật thực (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] Bốn tác phẩm của Augusto Monterroso (1921-2003), một “thiên tài của truyện cực ngắn” (el genio del cuento corto), một “nhà văn của các nhà văn” (escritor de escritores), một trong những nhà văn lớn nhất và kỳ đặc nhất trong văn chương Mỹ La-tinh thế kỷ 20... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021