(độc thoại)

Khi khán giả lần lượt đi vào nhà hát, ánh sáng bên trong là ánh sáng của một buổi chiều nắng gắt trên bãi biển. Ánh sáng ấy đi từ phía sân khấu tạt trở ra các cửa ra vào. Như thế, mọi người vừa bước vào nhà hát đều đột nhiên có cảm giác vừa bước qua một thế giới khác – có nghĩa một phần nào đó chính mình đã khởi sự tham dự vào vở độc thoại sắp tới, khi màn mở ra. Nắng chói chang, tuy nhiên người dàn dựng kịch có trách nhiệm ấn định một liều lượng sáng khả dĩ không làm khổ khán giả.

Sự im lặng bên trong là tuyệt đối. Có nghĩa là khán giả trước khi bước vào bên trong nhà hát đều (bằng cách nào đó) được nhắc nhở nhất thiết phải giữ hoàn toàn im lặng. Sự im lặng này sẽ được yêu cầu tuân thủ trong suốt buổi diễn – cho đến khi đèn trong nhà hát bật sáng. Tiếng động duy nhất, không những không quá lớn, mà còn cần được tiết giảm tới độ chỉ để khán giả có một cảm tưởng thôi, là tiếng sóng biển xô vào bờ từng đợt. Tuy nhiên, giữa những đợt sóng đều đặn, người dàn dựng có thể cho tiếng sóng (cách mỗi năm bảy phút) nghe lớn hơn, nhưng cũng chỉ đủ để khán giả có một cảm tưởng.

Do ánh sáng chói chang có thể quá sức chịu đựng của khán giả, nhà hát, tùy kích thước lớn nhỏ, chỉ nên mở cửa không lâu lắm trước khi màn mở. Và do bố cục của sân khấu, nói rõ là của cảnh trí, màn sử dụng cho vở độc thoại nên là loại màn vén lên, chứ không phải màn kéo tạt qua hai phía sân khấu.

Màn vén lên cho thấy một bãi biển buổi chiều nắng hãy còn rất gắt, và hứa hẹn sẽ còn gắt như thế khá lâu trước khi người dàn dựng bắt đầu “động thủ” để thực hiện các phương án giảm hoặc chuyển màu ánh sáng.

Trên nền vàng nắng gắt ấy, nổi lên chính giữa, ngồi xếp bàn trên cát, mặt hướng thẳng phía mặt trời, tức lưng xây về khía khán giả, cái bóng đen sẫm của một người đàn ông. Người đàn ông hẳn là gầy, hai góc vai xương xẩu nhô cao, mái tóc nhô cao, dù từ xa khán giả cũng nhận ra tóc kiểu bàn chải. Bóng người ngồi bất động, sự bất động cũng tuyệt đối như im lặng đang ngự trị không phải chỉ trên sân khấu, mà toàn nhà hát.

Sự im lặng vẫn là tuyệt đối. Tiếng động duy nhất, không những không quá lớn, mà còn cần được tiết giảm tới độ chỉ để khán giả có một cảm tưởng thôi, là tiếng sóng biển xô vào bờ từng đợt. Tuy nhiên, giữa những đợt sóng đều đặn, người dàn dựng có thể cho tiếng sóng (cách mỗi năm bảy phút) nghe lớn hơn, nhưng cũng chỉ đủ để khán giả có một cảm tưởng. Năm phút sau...

... người ta nghe độc thoại bắt đầu – trong khi toàn hệ thống đèn trong phòng nhà hát (khán giả) bắt đầu giảm dần rồi tắt hẳn.

Biển.

Một lát.

Tội nghiệp cha. Một đời lận đận.

Một lát.

Vua quan chẳng ai ưa.

Một lát.

Một đời lận đận. Tội nghiệp cha.

Một lát.

Vua quan chẳng ai ưa. Thần dân chẳng ai ưa. Một đời lận đận.

Một lát.

Biển chiều. Chiều nữa. Chiều mãi.

Một lát.

Sáng chiều. Trưa chiều. Chiều chiều.

Một lát.

Tối chiều. Chiều.

Một lát.

Chiều nắng chiếu. Nắng gắt.

Một lát.

Nắng chiếu vào mãi tận trong nhà, qua hành lang, vào mãi tận sân gạch tàu đỏ au, khoảng sân vuông vức bóng loáng có cái hồ cá rong rêu cha ta để lại.

Một lát.

Tội nghiệp cha ta, ra đi từ ấy.

Một lát.

Đến tận cuối đời không nhìn lại được cái hồ cá...

Một lát.

Không nhìn thấy, không nói gì.

Một lát. Im lặng tuyệt đối.

Tiếng động duy nhất, không những không quá lớn, mà còn cần được tiết giảm tới độ chỉ để khán giả có một cảm tưởng thôi, là tiếng sóng biển xô vào bờ từng đợt. Tuy nhiên, giữa những đợt sóng đều đặn, người dàn dựng có thể cho tiếng sóng (cách mỗi năm ba phút) nghe lớn hơn, nhưng cũng chỉ đủ để khán giả có một cảm tưởng. Ba phút sau...

Cuộc đời có anh hùng, có đạo tặc.

Một lát.

Như nhau.

Một lát.

Như nhau cả. Rồi sẽ như nhau cả.

Một lát.

Ánh sáng vàng trên biển chuyển sang màu vàng nhạt, rất nhạt, rồi trắng, rồi trắng xóa. Ban đầu những đường nét của biển và trời – của sóng biển và mây trời – còn có màu xám đậm, những nét xám nhạt dần và đến một lúc nào đó mất hẳn. Tiếp theo, trong vòng năm ba phút, trời và nước chỉ một màu trắng xóa, cắt rõ dáng người đàn ông có đôi vai xương xẩu nhọn hoắt.

Một lát.

Ta đang ở đâu đây? Biển quá khứ trước mặt ta, nó có thật, hay chỉ là cảm tưởng? Nó đâu rồi? Và cái màu trắng não nùng kia, đâm vào mắt ta những mũi tên bén nhọn của kỷ niệm, của ký ức, màu trắng não nùng kia có thật hay không – hay chỉ là cảm tưởng, là mơ ước, là quá khứ đã đánh mất?

Một lát.

Thôi, đừng có tập nói. Trễ rồi. Không nói được đâu.

Một lát.

Không nói được lâu.

Một lát.

Không nói được đâu.

Một lát.

Cái khoảng sân gạch nâu đỏ, cái hồ cá lấp lánh dưới trăng, ông chắc gì còn thấy được...

Một lát.

Chắc gì nó còn có đó cho ta nhìn thấy – nếu ta nhìn thấy?

Một lát.

Thế còn cái đập đá trên đó ta đạp xe qua mỗi ngày, khúc sông chảy ngang vườn cây sau nhà, tiếng tre trúc một thời rộn rã, những tàu cau xôn xao trong gió, những tụm lá khô lửa khói... – có ai cho ta biết được những thứ ấy còn, hay đã mất?

Ánh sáng trắng dần, ngả vàng nhạt, rồi vàng, rồi vàng chói chang, tiến trình ngược lại với cách chuyển màu lúc nãy – từ vàng qua trắng – và như thế, chút ít nét của sóng biển và mây trời cũng chuyển từ không đến có, ban đầu là xám nhạt, rồi rõ nét hơn, những nét rõ mà không sắc, bất định như cảm tưởng chung của cái nền vàng chói chang đang hình thành. Toàn bộ tiến trình chuyển màu xảy ra không quá năm bảy phút.

Những thứ ấy còn, hay đã mất?

Một lát.

Trên nền vàng nắng gắt, nổi lên chính giữa, ngồi xếp bàn trên cát, mặt hướng thẳng phía mặt trời, tức lưng xây về khía khán giả, vẫn cái bóng đen sẫm của một người đàn ông. Người đàn ông gầy, hai góc vai xương xẩu nhô cao, mái tóc nhô cao, dù từ xa khán giả cũng nhận ra tóc kiểu bàn chải. Bóng người ngồi bất động, sự bất động cũng tuyệt đối như im lặng đang ngự trị không phải chỉ trên sân khấu, mà toàn nhà hát.

Những thứ ấy còn...

Sự im lặng vẫn là tuyệt đối. Tiếng động duy nhất, không những không quá lớn, mà còn cần được tiết giảm tới độ chỉ để khán giả có một cảm tưởng thôi, là tiếng sóng biển xô vào bờ từng đợt. Tuy nhiên, giữa những đợt sóng đều đặn, người dàn dựng có thể cho tiếng sóng (cách mỗi năm ba phút) nghe lớn hơn, nhưng cũng chỉ đủ để khán giả có một cảm tưởng.

Một lát.

Ánh sáng chuyển từ vàng chói chang qua vàng đậm, màu vàng đậm dần, nhưng không chậm lắm, chuyển qua màu nâu nhạt rồi nâu đậm và nhanh chóng tất cả đều trở thành đen, trừ một đường viền bóng người đàn ông ngồi. Đường viền tuy vậy không sáng, mà chỉ trắng tới mức độ cần thiết để khán giả có thể nhận ra, hay có cảm tưởng là người đàn ông vẫn còn ngồi đó, trong bóng đêm, mặt vẫn hướng ra biển đen. Một lát. Viền trắng quanh bóng người đàn ông biến mất. Có thể không ai để ý sự biến mất, vì chính cái viền trắng cũng nhạt dần - từ xám, xám đậm, rồi đen. Từ xa bây giờ vọng lại không phải là tiếng biển, mà là một tiếng gì nghe gần giống với tiếng côn trùng. Trong khi tiếng nói nhỏ hơn...

... hay đã mất?

Một lát.

Những thứ ấy...

Một lát.

... giờ ở đâu?

Không đến nửa phút sau, đèn nhà hát (khán giả) bật sáng bình thường.

MÀN SÂN KHẤU MÀU ĐEN ĐÃ KÉO XUỐNG TỪ BAO GIỜ.