|
Vu vơ về việc viết văn (26): Cái đẹp như mục tiêu tối hậu
|
|
Lời tác giả:
1. Chữ “việc viết văn” ở đây mang nghĩa khá rộng, tương tự khái niệm “écriture” trong tiếng Pháp và “writing” trong tiếng Anh, chỉ kết quả của động thái viết như một hành vi sử dụng ngôn ngữ nói chung, chứ không hẳn chỉ giới hạn trong phạm vi văn xuôi. Nói cách khác, với tựa đề này, tôi có thể viết linh tinh về đủ mọi thứ, từ thơ đến văn, từ sáng tác đến phê bình và lý thuyết.
2. Một số ý trong loạt bài này được lấy lại từ những trang sách cũ tôi đã viết và đã xuất bản. “Lấy” chứ không phải “trích”. Khi “lấy” lại như thế, tôi có thể thêm bớt, sửa chữa, nên có khi chúng khác rất xa hình dạng ban đầu. Chính vì thế, tôi cảm thấy không cần phải ghi xuất xứ. Dù sao thì cũng là của mình mà.
3. Tôi biết là không nên nhưng tôi không thể cầm lòng để không thú nhận điều này: tôi rất thích cái tựa chung của loạt bài này. Sáu phụ âm “v” đi liền với nhau khiến đọc lên, nghe cứ nhẹ thênh thênh.
Quốc
___________________
CÁI ĐẸP NHƯ MỤC TIÊU TỐI HẬU
Mỗi tác phẩm, dù lớn hay nhỏ, dù dài hay ngắn, phải là một cái gì hoàn hảo, một công trình lao động bằng ngôn ngữ và trên chính ngôn ngữ đã kết thúc, không để lại một cảm giác dở dang nào. Ở đây, cái đẹp có thể không phải là mục tiêu duy nhất nhưng chắc chắn phải là mục tiêu tối hậu. Viết để người khác xúc động trước tình cảm nồng nhiệt của mình là cái viết của một tình nhân hoặc của một người tuyên truyền; viết để người khác bị mê hoặc trước chính cách viết của mình mới là cái viết của một thi sĩ. Viết để tường thuật đầy đủ và chính xác một sự kiện nào đó là nhiệm vụ của một phóng viên; viết để chữ nghĩa được đặt vào một cấu trúc hoàn hảo như bày một thế trận thật đẹp, bất chấp sự kiện được mô tả trong đó có đầy đủ và chính xác hay không, mới là nhiệm vụ của nhà tiểu thuyết. Nói cách khác, với một người cầm bút, lao động sáng tạo đích thực là lao động trên chính cái viết của mình chứ không phải chỉ với những cái được viết hay được kể ra. Cái được viết hay cái được kể, dưới hình thức một cảm xúc hay một câu chuyện, thuộc về cuộc đời, có thể của nhiều người; chỉ có cái cách thể hiện cảm xúc hay câu chuyện ấy mới thuộc về lãnh vực văn học, gắn liền với một cá nhân cụ thể và cần thật nhiều bản lĩnh cũng như tài năng. Không để ý đến điều đó, nhiều người cầm bút cứ loay hoay mãi với những vấn đề bên ngoài và thứ yếu mà quên đi một công việc quan trọng và cấp thiết: rèn luyện kỹ thuật viết. Hậu quả là trong văn học ta từ trước đến nay thường có những tác giả thật từng trải, với một vốn sống thật giàu và một tấm lòng thật lớn, nhưng cuối cùng lại chỉ sản xuất ra được những tác phẩm thật èo uột. Gặp gỡ và chuyện trò với các nhà văn và nhà thơ Việt Nam, chúng ta dễ bắt gặp một điểm chung: cái họ kể về tác phẩm của họ thường hay hơn chính cái tác phẩm họ đã viết ra.
---------- Đã đăng: Vu vơ về việc viết văn (1): Xa lộ là tử lộ Vu vơ về việc viết văn (2): Đổi mới Vu vơ về việc viết văn (3): Lý thuyết và cẩm nang Vu vơ về việc viết văn (4): Lý-thuyết-phi-lý-luận Vu vơ về việc viết văn (5): Lý-luận-phi-lịch-sử Vu vơ về việc viết văn (6): Lý thuyết và phê bình Vu vơ về việc viết văn (7): Lý thuyết và khủng hoảng Vu vơ về việc viết văn (8): Tinh thần phê phán Vu vơ về việc viết văn (9): Tính hệ thống Vu vơ về việc viết văn (10): Cái đẹp của lý thuyết Vu vơ về việc viết văn (11): Viết văn như đánh võ Vu vơ về việc viết văn (12): Mùi văn Vu vơ về việc viết văn (13): Tác phẩm như ngân hàng Vu vơ về việc viết văn (14): Văn bản Vu vơ về việc viết văn (15): Liên văn bản Vu vơ về việc viết văn (16): Lập dị và thời thượng Vu vơ về việc viết văn (17): Tài năng lớn như những kẻ phá hoại lớn Vu vơ về việc viết văn (18): Bùi Giáng và ngôn ngữ thơ Vu vơ về việc viết văn (19): Phê bình — dân chủ và quyền lực Vu vơ về việc viết văn (20): Các hình thức chính của phê bình Vu vơ về việc viết văn (21): Trách nhiệm của nhà phê bình Vu vơ về việc viết văn (22): Thách đố Vu vơ về việc viết văn (23): Bất an là lành mạnh Vu vơ về việc viết văn (24): Sở thích Vu vơ về việc viết văn (25): Ði và thấy
|