|
|
FÈS – BA MƯƠI BÀI THƠ [II]
|
|
Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường
Chân dung Tahar Ben Jelloun
(Nguyễn Đăng Thường, 2009)
TAHAR BEN JELLOUN
(1944~)
“Người lữ khách với Fès trong mắt,
Đánh mất ngôn ngữ của quê hương
Cùng với kỉ niệm của thời thơ ấu.”
“Không có gì tệ hại hơn những chữ quyến rũ nước mắt. Không có thơ trong những giọt lệ, những tiếng than, những tiếng động giả.”
“Tôi là người lữ khách trong ngôn ngữ Pháp. Thơ tiếng Pháp của tôi nảy sinh từ sự tác động hỗ tương với ngôn ngữ này, nghĩa là không tương tự với thơ của một thi sĩ Pháp.”
“Tôi đã đến với thơ qua nhu cầu khẩn trương tố cáo bất công, bóc lột, lăng nhục. Tôi biết rằng như vậy là chưa đủ để thay đổi thế giới. Thế nhưng giữ mãi thái độ im lặng thì sẽ là một thứ đồng loã không thể tha thứ được.”
Tahar Ben Jelloun
________
FÈS - BA MƯƠI BÀI THƠ
II
[11]
Fès được yêu
Fès bị phản bội
Fès bị quên lãng, mang đi trên một con tàu biển
Tới Venise
Để lau tường và quét phố.
Fès là một đêm của nàng Shaherazade
Với các dinh thự bị hư hao
Những ngõ hẹp
Và các tảng đá của chúng
Những con chữ, những câu thơ và những ngôi sao suy sụp.
Fès đi lại trong Cairo, váy xẻ, ngực trần
Fès toạ thị trong khu chợ Sana'a
Và lau sạch các vết đạn của chiến tranh
Fès chu du
Và vứt bỏ lễ phục cũ
Ở những nơi nàng* bị hen suyễn.
_________
*
Ville (thành phố) là một danh từ thuộc giống cái trong tiếng Pháp. Nếu chuyển sang đại danh từ thì sẽ là “elle”. Vì thế mà tác giả đã sự dụng ẩn dụ “Fès-cô-gái-váy-xẻ / Fès-bà-mệnh-phụ”. Chỉ riêng trong bài thơ trên đây người dịch chuyển ngữ “elle” thành “nàng”. Nhưng ở những chỗ khác “elle” được người dịch thay thế bắng từ “Fès” hay phải chuyển dịch thành “nó” (thành phố) thì mới tạm “ổn”.
[12]
Trắng trên trắng
Bí ẩn trên bí ẩn
Ẩn ngữ bạo tàn
Thành phố bứng nhà cửa
Đem chúng đặt trên núi
Chuyển mạch lưu của con sông
Và bỏ mặc đám thợ thuyền không công việc.
Nền đất nện
Nghĩa trang bị quật lên
Cây xếp hàng trong thành phố thủy tinh
Những mối tình cấm kị
Của những cô gái bị quên lãng trong ngôi giáo đường lớn của Hồi Giáo.
[13]
Dấu vết những bàn tay trắng
Trên những kỉ niệm
Trong tủ những chiếc dĩa không còn được sử dụng.
Thông điệp không bao giờ gởi đi
Quấn trong những sợi dây bằng vàng và bằng bạc
Các phiến đá lát cẩm thạch bị cạy lên
Bia đá dâng cho những kẻ vắng mặt
Họ tên và ngày tháng
Hoa hồng và cành cọ cẩn gỗ và thạch cao
Fès bỏ ngỏ
Rót đầy bình hương và mang vào
Đền Hồi Giáo, nhà tắm công cộng, nhà tù đang ăn mừng.
Có cách nào để chống lại sự lãng quên
Khi đá mủn ra và đánh mất các âm tiết?
[14]
Kẻ đang mang Fès trong gót giày lướt gió
Tiến bước không ngoái nhìn
Các bức tường thành trở thành những gò muối
Các ngôi nhà đã bị mất hết cửa sổ
Và đàn bồ câu.
Người lữ khách với Fès trong mắt,
Đánh mất ngôn ngữ của quê hương
Cùng với kỉ niệm của thời thơ ấu.
Fès không đi đâu hết
Fès ở lại đây,
Bất động và vĩnh hằng,
Một sự có mặt già nua cho những tình nhân không chung thủy
Mệnh phụ đi chân không
Mái tóc buông lơi trong sân dinh thự
Ký ức câm nín
Bị thời gian buồn nản chận lại.
Fès đang ngồi
Dang chân và chờ đợi
Sevilla và Granada.**
___________
** Viết theo tiếng Pháp là Séville và Grenade trong nguyên tác, như Andalousie (Andalucía), Cordoue (Córdoba), Venise (Venezia), và Sicile (Sicilia). Người dịch chọn thay thế bằng tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý, dễ đọc hơn và có thêm một âm tiết.
[15]
Chiếc áo dài treo trên móc
Phủ kín ngọn đèn chùm bằng pha lê của Venezia
Lũ bọ nhậy rơi
Xuống mái đầu hói của bọn lái buôn trong đền
Ẩm ướt rịn trên trần nhà
Lướt qua trên những khuôn mặt ngái ngủ
Ngôi nhà trườn tới vườn hoa
Và đánh mất những kẻ trú ngụ
Ngoại trừ
Bà cụ nô lệ từ Guinée
Nhìn thành phố bước xuống mồ
Cụ hút một điếu kif.
[16]
Và bà mệnh phụ đang ngồi và không bị quấy rầy
Sẽ ngẩng đầu lên một lần thôi
Để chối từ?
Con lừa uống nước nguồn
Tại chỗ các cô gái quê đang giặt đồ
Gã ăn xin chìa bàn tay ra và khạc nhổ cái mệt
Riêng lũ trẻ thì cứ bước đi
Nhẹ nhàng và hạnh phúc
Xuyên qua mái tóc tẩm dầu
Chúng bước quanh bà mệnh phụ
Và ca hát chọc ghẹo cho bà cười.
Bà mệnh phụ thiếp ngủ
Mắt mở.
[17]
Fès không mù tịt gì cả
Nỗi buồn của nó chỉ giả vờ
Những im lặng của nó nhét trong các tảng đá
Mắt nó bị mờ vì khói nhang
Mơ mơ màng màng trong sương khói
Đôi chân đất sét của nó duỗi thẳng
Và hồi nhớ:
Từ Bagdad Idriss trốn đi
Từ Córdoba các cô gái Andalucía kéo đến
Từ Kairouan các nghệ nhân di tản
Và từ Sahara một gã che mặt đã tới
San bằng các bức tường thành.
[18]
Fès thích để cho các khu vườn bao vây
Với những trái tim treo
Nó để cho một con sông nhỏ cắt đôi
Con sông với những viên sỏi bạc
Fès không khiến cho lũ chim bị thất vọng
Và không lưu đày chúng trong các bụi gai
Fès cung ứng chỗ trú cho những ánh mắt bị sỉ nhục
Trong nghĩa trang của các Mái Vòm
Bên cạnh tổ tiên
Và những linh hồn đã phụt tắt
Fès kiểm điểm bầu trời
Và giữ lại cho mùa đông
Vài mảnh sao vỡ.
[19]
Khi gió mang tới những lời thì thầm của những kẻ yêu nhau
Khi mưa lau chùi chiếc sân của ngôi nhà lớn
Ánh sáng của buổi chiều thêm dịu êm
Và rắc trên Fès một màn bụi mỏng
Đêm chậm tới
Bởi vì ánh trăng đã rót vào đôi mắt trong veo
Của một phụ nữ
Đã mất tất cả trừ lí trí.
Fès đã giữ gìn nàng từ bao thế kỉ
Trong chiếc vại lớn trong lâu đài.
[20]
Người ta nói rằng nước của Fès tăng khẩu vị cho cuộc đời
Trộn với mùi bạc hà của Meknès
Nó làm mát những trái tim
Người ta nói rằng dầu của Fès
Rót trên gừng
Mang lại hy vọng cho những định mệnh tan nát
Người ta cũng nói rằng những phụ nữ của Fès
Có nước da nõn và hông dễ gãy
Họ mập mạp và họ thích cười.
Người ta bảo rằng bọn đàn ông ưa xây dựng
Uể oải và ham chơi.
[còn tiếp 1 kỳ]
-------------
Nguồn: Tahar Ben Jelloun, Les Pierres du Temps et autres poèmes (Paris: Éditions du Seuil, 1995). Con số trên mỗi bài do người dịch thêm vào.
Đã đăng:
... Sách của những cuốn sách / Bản thảo bị chôn vùi / Bỏ quên / Dưới những phiến đá của một ngôi nhà bị cấm // Mỗi trang sách là một câu chuyện cổ tích / Chuột khoét / Mỗi căn nhà là một truyền thuyết / Khó hiểu / Một cánh cửa mở vào / Bóng tối... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021